یک استارتاپ جدید در سیلیکون‌ولی سر و صدای زیادی به پا کرده است؛ نامش Perplexity است و طبق گزارش‌ها، هر دو غول فناوری یعنی متا و اپل، به‌طور محرمانه بررسی‌هایی برای خرید آن انجام داده‌اند. این استارتاپ که پس از دور جدید جذب سرمایه در ماه می، ارزشش به رقم حیرت‌آور ۱۴ میلیارد دلار رسیده، به‌عنوان تهدیدی انقلابی برای سلطه گوگل بر جست‌وجوی اینترنت شناخته می‌شود.
اما نکته اینجاست: این پلتفرم در اصل فقط نتایج وب را خلاصه می‌کند و لینک می‌دهد.
پس دلیل این همه هیجان چیست؟
Perplexity خودش را یک «موتور پاسخ‌گو» معرفی می‌کند. شما سوالی می‌پرسید و این سرویس با استفاده از مدل‌های زبانی بزرگ، یک خلاصه شبیه به زبان انسان، همراه با پاورقی و منابع تولید می‌کند. عملاً چیزی شبیه چت‌جی‌پی‌تی است با یک کتاب‌شناسی! شما می‌توانید مثلاً درباره بهترین کتاب‌ها درباره انقلاب فرانسه یا توضیحی درباره قانون Genius سؤال کنید و در عرض چند ثانیه، خلاصه‌ای همراه با لینک‌هایی به ویکی‌پدیا، خبرگزاری‌ها یا انجمن‌های آنلاین دریافت کنید.
ادعای اصلی آن: تجربه جست‌وجویی تمیز، بدون تبلیغات و بر مبنای چت‌بات؛ خبری از محتوای فریبنده‌ی سئو و اسکرول بی‌پایان نیست.
اما منتقدان چه می‌گویند؟
برخی می‌گویند این سرویس چیزی بیش از یک «واسط کاربری زیبا» برای APIهای گوگل و OpenAI نیست و فناوری اختصاصی چندانی پشت آن نیست. سریع، تمیز و شیک است، اما در اصل، فقط اینترنت را دوباره سازمان‌دهی می‌کند.
وسواس سیلیکون‌ولی
این انتقادات اما جلوی هیاهو را نگرفته است. در ماه می ۲۰۲۵، این استارتاپ مستقر در سان‌فرانسیسکو، در دور جدید جذب سرمایه، ۵۰۰ میلیون دلار دیگر دریافت کرد و ارزشش از ۹ میلیارد دلار در دسامبر ۲۰۲۴ به ۱۴ میلیارد دلار جهش کرد. از جمله سرمایه‌گذاران سرشناس می‌توان به جف بزوس (از طریق صندوق خانوادگی بزوس) و شرکت Nvidia اشاره کرد.
اکنون غول‌های فناوری در حال بررسی خرید آن هستند. طبق گزارش بلومبرگ، اپل مذاکراتی برای خرید Perplexity انجام داده و گفته می‌شود متا هم این گزینه را بررسی کرده، گرچه هنوز هیچ پیشنهاد رسمی تأیید نشده است.
دلیل این علاقه واضح است؛ Perplexity رشد سریعی دارد و به‌ویژه در میان اینفلوئنسرهای فناوری و کاربران فعال X به‌عنوان «قاتل گوگل» شناخته می‌شود. ترافیک سایت آن در ماه‌های اخیر انفجاری بوده است. این شرکت حالا افزونه کروم، اپلیکیشن موبایل و نسخه Pro را ارائه می‌دهد که دسترسی به مدل‌های پیشرفته‌ای مانند GPT-4 و Claude را ممکن می‌سازد.
اما واقعاً چرا ارزشش ۱۴ میلیارد دلار است؟
تردیدهای زیادی در این زمینه وجود دارد. Perplexity مدل‌های خودش را آموزش نمی‌دهد، زیرساخت جدیدی نمی‌سازد و تحول بنیادینی در جست‌وجو ایجاد نمی‌کند؛ فقط یک رابط کاربری شکیل برای خلاصه‌سازی و ارجاع است.
علاوه بر این، نگرانی‌هایی درباره نحوه تأمین محتواهایش وجود دارد. بسیاری از رسانه‌ها از جمله نیویورک تایمز، فوربس و وایرد این شرکت را به کپی‌برداری و استفاده بدون مجوز از محتوایشان متهم کرده‌اند. روزنامه‌نگاران و ناشران هشدار داده‌اند که این نوع جست‌وجوی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند ترافیک سایت‌های خبری را از بین ببرد و در عین حال، چیزی به تولیدکنندگان محتوا بازنگرداند.
در تاریخ ۲۰ ژوئن، بی‌بی‌سی نیز آخرین رسانه‌ای بود که تهدید به اقدام قانونی علیه Perplexity کرد و طبق گزارش فایننشال تایمز، مدعی شد این شرکت از محتوای بی‌بی‌سی برای آموزش مدل پیش‌فرض خود استفاده می‌کند.
آراویند سرینیواس، مدیرعامل Perplexity، از این شرکت به‌عنوان «گردآورنده اطلاعات» دفاع کرده است. در ژوئیه ۲۰۲۴، این استارتاپ برنامه‌ای برای تقسیم درآمد با ناشران راه‌اندازی کرد. سرینیواس در آن زمان گفت: «ما همیشه معتقد بودیم می‌توان سیستمی ساخت که در آن کل اینترنت برنده باشد.»
پس دلیل هجوم غول‌ها چیست؟
پاسخ ساده است: جست‌وجو یعنی پول. گوگل در سه‌ماهه اول امسال ۵۰.۷ میلیارد دلار از تبلیغات جست‌وجو درآمد داشته که ۹.۸ درصد نسبت به سال قبل رشد داشته است. اگر Perplexity بتواند حتی بخش کوچکی از کاربران را به سوی خود بکشاند و این تجربه را تجاری‌سازی کند، می‌تواند تهدیدی واقعی باشد. اپل و متا که به‌شدت مراقب اتکای بیش از حد به گوگل هستند، Perplexity را راهی سریع برای ورود به رقابت جست‌وجوی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌دانند.
اما موضوع فراتر از این است. هر کسی که رابط کاربری جست‌وجوی آینده را کنترل کند، کاربران را کنترل می‌کند. همان‌طور که گوگل جای یاهو را گرفت، از نظر تئوری، Perplexity هم می‌تواند جای گوگل را بگیرد. به همین دلیل است که غول‌های فناوری به آن چشم دوخته‌اند، حتی اگر دقیقاً معلوم نباشد که دارند چه چیزی می‌خرند.