راز رنگ نارنجی گربه‌ها بالاخره فاش شد: یک جهش ژنتیکی منحصربهفرد، عامل "زنجبیلی" بودن!
دانشمندان سرانجام یکی از بزرگ‌ترین معماهای دنیای گربه‌ها را حل کرده‌اند: چرا برخی گربه‌ها نارنجی (یا اصطلاحاً زنجبیلی) هستند؟
دو تیم تحقیقاتی به طور مستقل، پاسخ این پرسش را در قالب دو مقاله منتشرشده در ژورنال Current Biology ارائه کرده‌اند. آن‌ها موفق به شناسایی جهش ژنتیکی دقیقی شده‌اند که باعث رنگ نارنجی در گربه‌ها می‌شود — جهشی که در حیوانات دیگر با رنگ مشابه، دیده نمی‌شود.
نارنجی بودن، شبیه موی قرمز در انسان‌ها است — اما نه دقیقاً
به گفته دکتر کریس کیلین، نویسنده اصلی یکی از این مطالعات از دانشگاه استنفورد، سازوکار پایه‌ای رنگ نارنجی در گربه‌ها مشابه با موهای قرمز در انسان‌هاست: سلول‌های رنگدانه (پیگمانت) به‌جای تولید ملانین تیره (eumelanin)، شروع به تولید فئوملانین (pheomelanin) می‌کنند که رنگ قرمز/نارنجی دارد. با این حال، علت ژنتیکی این فرآیند در گربه‌ها کاملاً متفاوت است.
چرا بیشتر گربه‌های نارنجی، نر هستند؟
جالب‌تر اینکه این ویژگی وابسته به جنسیت است؛ یعنی جهش روی کروموزوم X قرار دارد. چون گربه‌های نر تنها یک کروموزوم X دارند، بروز این جهش در آن‌ها احتمال بیشتری دارد. پیش‌تر نیز محققان محل تقریبی این جهش را شناسایی کرده بودند، اما این دو مطالعه جدید، با استفاده از داده‌های ژنومی گسترده از انواع گربه‌ها، توانسته‌اند جهش دقیق را شناسایی کنند.
چه چیزی دقیقاً باعث رنگ نارنجی می‌شود؟
به گفته کیلین:
«ما جهشی را شناسایی کردیم که یک بخش کوچک از توالی DNA روی کروموزوم X را حذف می‌کند. تمام گربه‌های نارنجی این حذف را دارند، در حالی که گربه‌های غیرنارنجی ندارند.»
نکته جالب‌تر اینکه این جهش در بخش کدکننده ژن‌ها (یعنی بخشی که پروتئین می‌سازد) قرار ندارد. بلکه در ناحیه‌ای از ژنوم قرار دارد که قبلاً «بی‌کد» یا non-coding شناخته می‌شد — بخشی که ۹۸٪ از ژنوم را تشکیل می‌دهد.
این حذف ژنتیکی باعث فعال شدن نابجای یک ژن به نام Arhgap36 در سلول‌های رنگدانه می‌شود؛ ژنی که به طور معمول نباید در این سلول‌ها فعال باشد. فعال شدن آن، تولید ملانین تیره را متوقف کرده و سلول را به سمت تولید فئوملانین نارنجی هدایت می‌کند.
این اولین بار است که ژن Arhgap36 به رنگدانه‌ها نسبت داده می‌شود، و آن را به یک کشف علمی مهم در زمینه ژنتیک حیوانات خانگی تبدیل کرده است.
در پایان، به‌نظر می‌رسد نارنجی بودن گربه‌ها چیزی فراتر از زیبایی است — یک جهش نادر و منحصربهفرد که در هیچ حیوان دیگری با این دقت مشاهده نشده و حالا به لطف ژن‌شناسی پیشرفته، درک ما از آن وارد مرحله‌ای تازه شده است.