یک ربات کوچک کاوشگر در آبهای سرد و پهناور جنوبگان حرکت کرد و حتی مدتی زیر یخ فرو رفت. این ربات پس از پشت سر گذاشتن شرایط دشوار، دادههای ارزشمندی برای دانشمندان به همراه آورد.
در سال ۲۰۲۰، پژوهشگران سازمان علمی ملی استرالیا (CSIRO) یک شناور «آرگو» را در نزدیکی یخچال توتن در شرق جنوبگان مستقر کردند. این ابزار رباتیک آزادانه در آب حرکت میکند و دادههای اقیانوسی جمعآوری میکند. جریانهای غیرقابل پیشبینی جنوبگان آن را به سمت جنوب برد و در نهایت زیر قفسه یخی دنمن ناپدید شد.
پژوهشگران در یادداشتی نوشتند که ابتدا بدترین احتمال را در نظر گرفته بودند، اما نه ماه بعد این شناور دوباره به سطح آمد و دادههایی از مناطقی به دست آورد که پیشتر هرگز اندازهگیری نشده بود.
این شناور در جریان فرو رفتن غیرمنتظره خود توانست دادههایی بیسابقه از دما و شوری آب زیر قفسههای یخی دنمن و شاکلتون جمعآوری کند. تحلیل این دادهها به پژوهشگران امکان داد تا درک عمیقتری از میزان آسیبپذیری و وضعیت سلامت این قفسههای یخی به دست آورند؛ آن هم در شرایطی که تغییرات اقلیمی همچنان بر مناطق قطبی زمین اثر میگذارد.
نتایج این تحقیقات بهتازگی در نشریه Science Advances منتشر شده است.
قفسههای یخی، سکوهای عظیم و ضخیم یخ شناور هستند که مانند ضربهگیر طبیعی میان یخچالهای جنوبگان و اقیانوس عمل میکنند و تا حدی مانع از ذوب شدن یخها در دریا میشوند. اما با افزایش دمای آب دریا، آب گرم در زیر این قفسهها تجمع میکند.
این روند بهتدریج پایه قفسههای یخی را ضعیف میکند و باعث ورود حجم بیشتری از یخ به اقیانوس و در نتیجه بالا رفتن سطح دریا میشود. با این حال، ضخامت قفسههای یخی میتواند از صدها تا هزاران فوت باشد و همین موضوع مطالعه دقیق چگونگی فروپاشی آنها را برای دانشمندان بسیار دشوار میسازد.
سفر شناور آرگو به زیر یخ بهطور شگفتانگیزی به یک حادثه خوشایند تبدیل شد. این ابزار در طول نه ماه، هر پنج روز یک بار دما و میزان شوری آب را از کف دریا تا پایه قفسه یخی اندازهگیری کرد؛ پژوهشگران این دادهها را «نخستین خط اندازهگیریهای اقیانوسشناسی زیر یک قفسه یخی در شرق جنوبگان» توصیف کردند.
در مجموع، این شناور طی دو سال و نیم ۱۹۵ پروفایل جمعآوری کرد که بسیاری از آنها مربوط به مناطقی بود که پیشتر هرگز نمونهبرداری نشده بودند.
