استخراج و توالییابی دیاِناِی باستانی درک دانشمندان از گونههای منقرضشده را متحول کرده است، اما دیاِناِی تنها بخشی از ماجرا را نشان میدهد. آراِناِی میتواند مشخص کند کدام ژنها واقعاً فعال بودهاند و بینشی بیسابقه از لحظات پایانی زندگی یک حیوان ارائه دهد. کشف اخیر آراِناِی ماموت باستانی دقیقاً همین کار را کرده است.
باور دیرینه این بود که آراِناِی بسیار شکننده است و حتی چند ساعت پس از مرگ از بین میرود، به همین دلیل پژوهشگران بهدنبال آن در ماموتها و گونههای باستانی دیگر نمیرفتند. اما تحقیق تازه این فرض را رد کرده است. در مطالعهای که روز جمعه در نشریه Cell منتشر شد، پژوهشگران برای نخستین بار توانستند مولکولهای آراِناِی را از ماموتهای پشمالوی عصر یخبندان جدا و توالییابی کنند.
این توالیها قدیمیترین نمونههای آراِناِی بازیابیشده تاکنون هستند که از بافتهای ماموتهای حفظشده در یخدانههای سیبری بهدست آمدهاند و قدمتی نزدیک به ۴۰ هزار سال دارند. این یافته نشان میدهد آراِناِی میتواند بسیار طولانیتر از آنچه تصور میشد در بافتهای مرده باقی بماند. علاوه بر این، تحلیلها جزئیات تازهای از زیستشناسی ماموتها و وضعیت بدن آنها در لحظات پیش از مرگ آشکار کرده است.
امیلیو مارمول، نویسنده اصلی و پژوهشگر مؤسسه گلوب دانشگاه کپنهاگ، گفت با دیاِناِی تنها میتوان حدس زد ژنی فعال بوده یا نه، اما آراِناِی شواهد مستقیم از فعالیت ژنها را در قالب رونویسیهای سلولی نشان میدهد.
مارمول و همکارانش توالیهای آراِناِی را از عضلات و پوست ۱۰ نمونه ماموت یخزده در شمالشرقی سیبری استخراج کردند. بررسی یکی از نمونهها، ماموت جوانی به نام «یوکا»، نشان داد مولکولهای آراِناِی مرتبط با پروتئینهایی وجود دارد که نقش مهمی در انقباض عضلات و تنظیم متابولیسم در شرایط استرس ایفا میکنند.

