زمین‌لرزه‌ای که در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۵ در نزدیکی سواحل شرقی شبه‌جزیره کامچاتکا در روسیه رخ داد، امواج سونامی‌ای ایجاد کرد که به هاوایی و مناطق ساحلی قاره‌ای ایالات متحده رسید. بزرگی این زمین‌لرزه ۸.۸ ریشتر بوده که آن را به یکی از بزرگ‌ترین زمین‌لرزه‌های ثبت‌شده تاکنون تبدیل می‌کند.
کشورهای زیادی در اطراف اقیانوس آرام، از جمله در شرق آسیا و آمریکای شمالی و جنوبی، هشدارهایی صادر کرده و در برخی موارد دستور تخلیه مناطق ساحلی را به‌دلیل احتمال وقوع امواج ویرانگر اعلام کردند. امواجی تا ارتفاع ۴ متر (۱۳.۱ فوت) به شهرهای ساحلی کامچاتکا در نزدیکی محل وقوع زلزله برخورد کرده و به نظر می‌رسد در برخی مناطق خسارات شدیدی به بار آورده‌اند.
با این حال، در برخی مناطق دیگر، از جمله در ژاپن که به کامچاتکا بسیار نزدیک‌تر از بیشتر نقاط حاشیه اقیانوس آرام است، امواج کمتر از حد انتظار بودند. بسیاری از هشدارها اکنون کاهش یافته یا لغو شده‌اند و خسارات نسبی اندکی گزارش شده است. به نظر می‌رسد با وجود شدت زیاد زمین‌لرزه، سونامی حاصل نسبتاً کوچک‌تر از آن چیزی بوده که معمولاً انتظار می‌رود. برای درک علت این موضوع، باید به زمین‌شناسی منطقه نگاهی انداخت.
این زمین‌لرزه با صفحه تکتونیکی اقیانوس آرام مرتبط بوده است؛ یکی از چندین صفحه بزرگ پوسته زمین. این صفحه به سمت شمال‌غربی حرکت کرده و به صفحه آمریکای شمالی که بخشی از آن به سمت غرب تا روسیه امتداد دارد فشار می‌آورد و در فرایندی به نام فرورانش (Subduction) به زیر شبه‌جزیره کامچاتکا رانده می‌شود.
بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS)، نرخ همگرایی – که معیاری برای سرعت حرکت صفحات است – حدود ۸۰ میلی‌متر (۳.۱۵ اینچ) در سال است. این یکی از بالاترین نرخ‌های حرکت نسبی در مرز صفحات تکتونیکی به شمار می‌رود.
اما این حرکت به‌طور معمول به‌صورت جابه‌جایی‌های ناگهانی چندین متری اتفاق می‌افتد. در زمین‌لرزه‌هایی از این نوع و با این بزرگی، جابه‌جایی ممکن است در ناحیه‌ای از تماس بین دو صفحه تکتونیکی به وسعت حدود ۴۰۰ کیلومتر (۲۴۹ مایل) در ۱۵۰ کیلومتر (۹۳ مایل) رخ دهد – طبق اعلام USGS.
پوسته زمین از سنگ‌هایی تشکیل شده که در مقیاس کوچک و در نزدیکی سطح، بسیار سخت و شکننده‌اند. اما در مقیاس‌های بسیار وسیع و در اعماق بیشتر، این سنگ‌ها می‌توانند رفتاری تا حدی کشسان (الاستیک) از خود نشان دهند. هنگامی که صفحه فرورونده—یعنی صفحه اقیانوس آرام—به جلو رانده شده و به پایین فرو می‌رود، ممکن است عمق بستر اقیانوس به‌طور ناگهانی تغییر کند.
در نزدیکی خطوط ساحلی، پوسته صفحه بالایی ممکن است به سمت بالا رانده شود، در حالی‌که صفحه دیگر به زیر آن فرو می‌رود؛ یا مانند زلزله سال ۲۰۰۴ در سوماترا، لبه بیرونی صفحه بالایی ممکن است ابتدا به پایین کشیده شده و سپس ناگهان چند متر به بالا برگردد.
این حرکات ناگهانی بستر دریا هستند که با جابه‌جا کردن حجم عظیمی از آب اقیانوس، امواج سونامی را تولید می‌کنند. برای مثال، اگر کف دریا تنها یک متر (۳ فوت) بالا بیاید در ناحیه‌ای به وسعت ۲۰۰ در ۱۰۰ کیلومتر (۱۲۴ در ۶۲ مایل) که عمق آب در آنجا ۱ کیلومتر (۰.۶ مایل) است، حجم آبی که جابه‌جا می‌شود معادل پر شدن ورزشگاه ومبلی تا سقف، به تعداد ۱۷.۵ میلیون بار خواهد بود.
این بالا آمدن یک‌متری، سپس در همه جهات از منطقه تغییر سطح گسترش می‌یابد و با امواج معمولی سطح دریا که ناشی از باد هستند، جزر و مد، و شکل بستر دریا تعامل پیدا می‌کند تا یک سری از امواج سونامی را ایجاد کند. در اقیانوس‌های باز، این امواج سونامی ممکن است برای قایق‌ها و کشتی‌ها قابل تشخیص نباشند، و به همین دلیل است که یک کشتی تفریحی در هاوایی به‌سرعت به اعماق دریا منتقل شد تا از خطر احتمالی در امان بماند.
امواج سونامی در اقیانوس‌های عمیق با سرعتی تا حدود ۷۰۸ کیلومتر بر ساعت (۴۴۰ مایل بر ساعت) حرکت می‌کنند، بنابراین انتظار می‌رود که ظرف ۲۴ ساعت به هر نقطه‌ای از سواحل اقیانوس آرام برسند. با این حال، بخشی از انرژی آن‌ها در حین عبور از اقیانوس پراکندگی و اتلاف می‌یابد، به همین دلیل معمولاً در سواحلی که فاصله بیشتری از کانون زلزله دارند، خطر کمتری دارند.
خطر اصلی زمانی ایجاد می‌شود که این امواج وارد مناطق کم‌عمق ساحلی می‌شوند. در این مرحله، با افزایش تدریجی عمق بستر دریا به سمت ساحل، امواج سونامی سرعت خود را از دست داده و در عوض ارتفاع می‌گیرند، و در نتیجه یک جریان نیرومند آب به سمت خشکی و فراتر از خط ساحلی معمولی ایجاد می‌شود.
زلزله کامچاتکا نسبت به زمین‌لرزه‌های سوماترا در سال ۲۰۰۴ و زلزله ژاپن در سال ۲۰۱۱، کمی عمیق‌تر در پوسته زمین (۲۰.۷ کیلومتر، ۱۲.۹ مایل) رخ داده است. این موضوع باعث شده که جابجایی عمودی بستر دریا کمتر و سرعت این جابجایی نیز پایین‌تر باشد. همین تفاوت موجب شده تا در برخی مناطق، هشدارهای سونامی پیش از آنکه حتی موجی به آنجا برسد، لغو شوند.