مهندس نازی، موشک ساز ناسا - با داستان زندگی ورنر فون براون آشنا شوید

بهروز فیض
توسط:
0

ورنر ماگنوس ماکسیمیلیان فرایهر فون براون دانشمند آلمانی آمریکایی پیشگام علوم موشکی در جهان بود. این دانشمند در جوانی به عضویت حزب نازی درآمد و در برنامه‌ی توسعه‌ی موشکی این نظام فعالیت می‌کرد. او یکی از مدیران توسعه‌ی موشک مشهور V-2 بود.

آمریکایی‌ها پس از پایان جنگ جهانی دوم، فون براون را همراه با ‍‍۱۶۰۰ مهندس، تکنسین و دانشمند آلمانی دیگر، مخفیانه به آمریکا بردند. پروژه‌ای که این دانشمندان برای آن انتخاب شدند، Operation Paperclip نام داشت. فون براون در توسعه‌ی موشک میان‌برد بالستیک برای ارتش آمریکا کار کرد و موشک اولین فضاپیمای آمریکا با نام Explorer 1 را توسعه داد. گروهی که براون وظیفه‌ی مدیریت آن را بر عهده داشت، در «مرکز پرواز فضایی مارشال» فعالیت می‌کردند. علاوه بر موارد گفته‌شده، او در تیم طراحی و توسعه‌ی موشک Saturn V نیز نقش داشت. این موشک، فضاپیمای معروف آپولو را به ماه فرستاد.

ورنر فون براون در ۲۳ مارس ۱۹۱۲ در شهر کوچک ویرسیتز در استان پوزن، بخشی از امپراطوری آلمان به دنیا آمد. او دومین پسر از سه فرزند یک خانواده‌ی اشرافی بود. فون براون از ابتدای تولد لقب فرایهر را که معادل بارون در آلمان بود دریافت کرد. قوانین و مجوزهای اشرافی آلمان در سال ۱۹۱۹ منسوخ شدند؛ اما این خانواده‌ها همچنان اجازه‌ی استفاده از عناوین خود را داشتند.

بررسی‌های جدیدتر درباره زندگی ورنر فون براون، از شور و هیجان ملی‌گرایانه‌ای که در اوج رقابت فضایی حاکم بود، فاصله گرفته‌اند. در کتاب فون براون: رؤیابین فضا، مهندس جنگ، مایکل نویفلد — رئیس پیشین بخش تاریخ فضایی موزه ملی هوا و فضای اسمیتسونیان — نشان می‌دهد که چگونه آگاهی از همکاری فون براون با رژیم نازی به‌طور هدفمند پنهان نگه داشته شده بود. با این حال، نویفلد از تبدیل او به یک شرور تمام‌عیار خودداری می‌کند. او می‌گوید که اعتراض فون براون به رهبری نازی‌ها درباره ماهیت کارش یا شرایط تولید موشک‌ها می‌توانست برایش خطرناک باشد. همچنین نویفلد معتقد است عضویت فون براون در اس‌اس — که در آمریکا محرمانه تلقی می‌شد — تا حدی به‌اجبار بوده است. اما در عین حال، «موشک‌ساز» تقریباً هیچ‌گاه به چیزی جز پیشرفت حرفه‌ای خودش فکر نمی‌کرد.



نویفلد می‌گوید: «او از نظر ایدئولوژیک علاقه زیادی به ایده‌های نازی نداشت، اگرچه خوشحال بود که از جایگاهش به‌عنوان یک اشراف‌زاده آریایی بهره‌مند شود.»

دیدگاهی تندتر را وین بیدل، روزنامه‌نگار برنده جایزه پولیتزر و نویسنده کتاب سایه تاریک ماه ارائه می‌دهد. بیدل فون براون را یک جنایتکار جنگی می‌داند که به‌طور مستقیم در پروژه کار اجباری موشک V-2 نقش داشت و تنها به لطف تلاش‌های دولت آمریکا — که در رقابت با شوروی نیازمند کمک بود — از عدالت گریخت.

بیدل می‌گوید: «آدم در زندگی همیشه انتخاب دارد، و [فون براون] هیچ‌گاه انتخابی نکرد که او را از رژیم نازی دور کند.» او همچنین تأکید می‌کند که فون براون مانند توصیف نویفلد، به شدت به پیشرفت شغلی‌اش وابسته بود. «او همیشه انتخاب‌هایی کرد که باعث شد در سنین بسیار پایین، خیلی سریع ترقی کند.»

اما فون براون تنها کسی نبود که موفقیت را در اولویت قرار می‌داد. با افزایش قدرت اتحاد جماهیر شوروی تحت رهبری استالین، دولت ایالات متحده چهره فون براون و دیگر دانشمندان آلمانی را تطهیر کرد تا از مهارت‌های آنان بهره ببرد؛ و تا حد زیادی، مردم آمریکا نیز با این تصمیم همراه شدند. نویفلد توضیح می‌دهد: «در اوایل سال ۱۹۴۷ اعتراضاتی عمومی علیه واردات دانشمندان آلمانی وجود داشت. اما با بالا گرفتن گرمای جنگ سرد، این اعتراضات تقریباً از بین رفت.»

این مصلحت‌اندیشی اخلاقی باعث شد فون براون به رهبری نمادین در برنامه فضایی آمریکا تبدیل شود — شخصیتی تحسین‌شده و دست‌نیافتنی به دلیل ضرورت ملی. اما دهه‌ها بعد، بیدل معتقد است که بازنگری در میراث فون براون، شاید نه از درک بیشتر جنایات او، بلکه از این واقعیت ناشی شود که دیگر به مهارت‌های او نیازی نبود. بیدل می‌گوید: «[فون براون] در ابتدا آورده شد تا دانشش را بدوشند. وقتی آن دانش تمام شد، او دیگر قابل کنار گذاشتن بود.»

این‌که حتی ۵۰ سال پس از فرود انسان بر ماه، همچنان درباره میراث ورنر فون براون بحث می‌شود، نشان می‌دهد که او چه تأثیر عمیقی بر تصویر آمریکا گذاشت. و هرچند او بی‌تردید یک نابغه مهندسی بود، اینکه این عضو پیشین ماشین جنگی ورماخت، در نهایت به‌عنوان قهرمانی بی‌پرسش در آمریکا درگذشت، شاید بزرگ‌ترین مهارت او را نمایان کند: توانایی فروش. برای بقا در آلمان نازی، رؤیای پیروزی از طریق فناوری برتر را به هیتلر فروخت. بعدها، چشم‌انداز سلطه هسته‌ای قاره‌پیما را به ارتش آمریکا عرضه کرد. اما بزرگ‌ترین فروش فون براون را می‌توان در فیلم‌های دیزنی دید: او رؤیای سفر انسان به فضا و پرچم‌هایی بر سطح ماه را به مردم آمریکا فروخت — و در کل، ملت بدون هیچ پرسشی آن را خرید.

برچسب :

ارسال یک نظر

0نظرات

ارسال یک نظر (0)