انسانها ممکن است از وجود موجودات هوشمند فراتر از زمین بیخبر باشند، اما اگر چنین موجوداتی وجود داشته باشند، احتمال دارد آنها پیش از ما از وجود ما باخبر شده باشند. پژوهشهای جدید نشان میدهد که سیستمهای راداری در فرودگاههای تجاری و نظامی بهطور ناخواسته در حال اعلام حضور ما به هر بیگانهای هستند که توانایی شنیدن داشته باشد.
نتایج اولیه یک مطالعه به رهبری «رامیرو کیس ساید»، دانشجوی دکترای اخترفیزیک در دانشگاه منچستر، نشان میدهد که موجودات فرازمینی تا شعاع ۲۰۰ سال نوری از زمین میتوانند بهصورت نظری، سیگنالهای الکترومغناطیسی نشتشده از قطبهای هوایی جهانی مانند فرودگاه بینالمللی جان اف. کندی در نیویورک و فرودگاه هیترو در لندن را تشخیص دهند. سیستمهای رادار نظامی نیز قابل تشخیص هستند و بهدلیل الگوی منحصربهفردشان، این سیگنالها از دید هر ناظری با تلسکوپهای رادیویی قدرتمند در فواصل بینستارهای، بهوضوح مصنوعی به نظر میرسند.
کیس ساید در بیانیهای گفت: «در واقع، این سیگنالهای نظامی از برخی نقاط در فضا میتوانند تا صد برابر قویتر ظاهر شوند، بسته به اینکه ناظر در کجا قرار دارد. یافتههای ما نشان میدهد که سیگنالهای راداری—که بهطور غیرعمدی توسط هر سیارهای با فناوری پیشرفته و سیستم هوانوردی پیچیده تولید میشوند—میتوانند بهعنوان نشانهای جهانی از حیات هوشمند عمل کنند.»
با این حال، لازم به ذکر است که سالها طول میکشد تا این سیگنالها به تمدنهای فرازمینی در فاصله ۲۰۰ سال نوری برسند. چرا که فرودگاهها و تأسیسات نظامی تنها از دهه ۱۹۵۰ شروع به ارسال سیگنالهایی با این قدرت کردهاند، و بنابراین در حال حاضر، حداکثر فاصلهای که بیگانگان میتوانند این سیگنالها را تشخیص دهند، حدود ۷۵ سال نوری در همه جهات است.
با توجه به اینکه ما در جهانی با وسعتی غیرقابل تصور، با میلیاردها تریلیون سیاره و قمر زندگی میکنیم، منطقی است که گمان کنیم تنها موجودات هوشمند جهان نیستیم. تمایل بشر برای ارتباط با فرازمینیها به بیش از ۱۵۰ سال پیش بازمیگردد. نخستین تلاش واقعی برای برقراری ارتباط در سال ۱۹۷۴ انجام شد، زمانی که اخترشناسان سیگنالی رادیویی را از یک فرستنده قدرتمند در رصدخانه آرسیبو در پورتوریکو به فضا فرستادند. این پیام که به "پیام آرسیبو" معروف است، شامل کدی دودویی بود که اطلاعاتی درباره مواد شیمیایی پایه زندگی، ساختار DNA، جایگاه زمین در منظومه شمسی و حتی تصویری ساده از انسان ارائه میداد. اگر هم بیگانگانی آن را دریافت کرده باشند، هنوز پاسخی ندادهاند.
اما این موضوع مانع از تلاش دانشمندان برای یافتن آنها نشده است. پژوهشگران پروژه جستجو برای هوش فرازمینی (SETI) بهصورت غیرفعال، فضا را برای یافتن سیگنالهای الکترومغناطیسیای که نمیتوان آنها را با پدیدههای طبیعی توضیح داد، اسکن میکنند. گروهی دیگر بهصورت فعالانه به ارسال سیگنال یا پیام به فضا میپردازند، مانند همان پیام آرسیبو. این تلاشها با نام METI (ارسال پیام به هوش فرازمینی) یا CETI (ارتباط با هوش فرازمینی) شناخته میشوند. البته همه با این رویکرد موافق نیستند. مخالفان هشدار میدهند که آگاهساختن بیگانگان از موقعیت ما ممکن است عواقب فاجعهباری داشته باشد، اگر این موجودات توانایی آسیبرساندن به ما یا سیارهمان را داشته باشند.
این فکر ترسناک است. شاید حتی ترسناکتر این باشد که زمین بهطور ناخواسته دارد فریاد میزند و مکان ما را برای هر تمدن فرازمینیای که توانایی دریافت رادار دارد، فاش میکند. برای درک اینکه سیاره ما تا چه اندازه پر سر و صداست، کیس ساید و همکارانش شبیهسازی کردند که سیگنالهای راداری فرودگاهها چگونه در طول زمان و فضا گسترش مییابند و بررسی کردند که این سیگنالها از ستارگانی مانند «ستاره برنارد» و «اییو میکروسکوپی» چقدر قابل تشخیص هستند. این ستارگان به ترتیب در فاصله حدود ۶ و ۳۲ سال نوری از خورشید قرار دارند.
آنها دریافتند که سیستمهای راداری فرودگاهها، که آسمان را برای هواپیماها اسکن میکنند تا اطلاعات لازم را به کنترل ترافیک هوایی بدهند، سیگنالهایی ترکیبی و قوی ارسال میکنند که بیگانگان میتوانند آنها را تا فاصله ۲۰۰ سال نوری تشخیص دهند، آنهم با تلسکوپهایی مشابه تلسکوپ رادیویی گرین بنک در ویرجینیای غربی. این فاصله بسیار زیادی است. نزدیکترین سیاره احتمالاً قابل سکونت خارج از منظومه شمسی—پروکسیما قنطورس ب—تنها کمی بیش از ۴ سال نوری از ما فاصله دارد، و با پیشرفتهترین فضاپیماهای ما دهها هزار سال طول میکشد تا به آنجا برسیم. سیگنالهای رادار نظامی زمین ضعیفترند، اما متمرکزتر و جهتدارترند، و الگویی آشکاراً مصنوعی شبیه به پرتو چراغ دریایی ایجاد میکنند که در آسمان میچرخد.
با این حال، همانطور که گفته شد، سالها زمان خواهد برد تا سیگنالها به تمدنهایی در فاصله ۲۰۰ سال نوری برسند. از آنجا که چنین سیگنالهایی تنها از دهه ۱۹۵۰ به این سو ارسال میشوند، در حال حاضر، حداکثر برد این سیگنالها حدود ۷۵ سال نوری است. اما نکته اصلی مطالعه پابرجاست: بیگانگان ساکن در سیارهای در فاصله ۲۰۰ سال نوری باید قادر به تشخیص سیگنالهای فرودگاهی باشند—البته نه زودتر از ۱۲۵ سال آینده.
به گفته کیس ساید، درک اینکه چگونه موجودات هوشمند فرازمینی ممکن است از وجود ما باخبر شوند، میتواند به هدایت تلاشهای ما برای یافتن آنها کمک کند. او میگوید شناسایی و توصیف نشانههای فناورانه سیاره خودمان—یا همان تکنوسیگنچرها—میتواند به اخترشناسان بگوید که بهدنبال چه چیزی در سایر سیارات بگردند. در عین حال، «ما بینشی ارزشمند برای حفاظت از طیف رادیویی برای ارتباطات و طراحی سامانههای راداری آینده به دست میآوریم»، به گفته مایکل گرت، استاد اخترفیزیک در دانشگاه منچستر و همکار این تحقیق. او افزود: «روشهایی که برای مدلسازی و شناسایی این سیگنالهای ضعیف توسعه یافتهاند، میتوانند در اخترشناسی، دفاع سیارهای، و حتی در پایش تأثیر فناوری انسانی بر محیط فضایی ما نیز استفاده شوند.»
کیس ساید در پایان گفت: «به این ترتیب، کار ما هم از تلاش علمی برای پاسخ به پرسش "آیا ما تنها هستیم؟" پشتیبانی میکند و هم از تلاشهای عملی برای مدیریت تأثیر فناوری بر جهان و فراتر از آن.»