مهندسان ناسا در طول دهه گذشته مشغول توسعه یک فرودگر مقاوم و نیمه‌خودران بوده‌اند که برای کاوش اروپا، یکی از جالب‌ترین قمرهای مشتری، طراحی شده است. اما آژانس فضایی از ادامه این پروژه عقب‌نشینی کرد و اکنون مهندسان مقصد جدیدی را برای این کاوشگر در نظر گرفته‌اند: انسلادوس.
اروپا مدت‌هاست که یکی از اهداف اصلی در جست‌وجوی زیست فرازمینی بوده، چرا که دانشمندان گمان می‌کنند در زیر پوسته یخی این قمر، اقیانوسی زیرسطحی پنهان شده که احتمالاً پر از حیات میکروبی است. اما این ربات — که به سامانه‌های محافظتی در برابر تشعشعات، نرم‌افزارهای پیشرفته و بازوهای حفار مجهز است — به این زودی‌ها به جایی نخواهد رفت.
در مقاله‌ای که اخیراً در مجله Science Robotics منتشر شده، مهندسان آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا طراحی و آزمایش‌های نمونه اولیه فرودگر اروپا را شرح داده‌اند؛ یک کاوشگر رباتیک چهارپایه که برای زنده ماندن در شرایط سخت سطح این قمر مشتری ساخته شده بود. این ربات به جای حرکت چرخ‌دار، قادر به راه رفتن، تحلیل زمین، جمع‌آوری نمونه‌ها و حفاری در پوسته یخی اروپا بود — آن هم با حداقل هدایت از زمین، به دلیل تأخیر زیاد در ارتباطات میان زمین و این قمر که ۹۱۴ میلیون کیلومتر (۵۶۸ میلیون مایل) فاصله دارد.
این ربات که برای فعالیت مستقل به مدت چندین ساعت طراحی شده بود، دارای دوربین‌های استریوسکوپیک، بازوی رباتیک، چراغ‌های LED و مجموعه‌ای از مواد تخصصی بود که مقاومت کافی در برابر تشعشعات شدید و سرمای استخوان‌سوز را داشتند. دمای سطح این قمر از حدود منفی ۱۳۴ درجه سانتی‌گراد (۲۱۰- درجه فارنهایت) در استوا تا منفی ۲۲۳ درجه سانتی‌گراد (۳۷۰- درجه فارنهایت) در قطب‌ها متغیر است.
پس از سال‌ها توسعه — از جمله آزمایش در آزمایشگاه‌های JPL، شبیه‌سازی‌های پیشرفته، و آزمایش نهایی میدانی در زمین‌های یخ‌زده آلاسکا — فرودگر اروپا تمامی آزمون‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشت. این ربات آماده بود تا به مرزهای منجمد منظومه شمسی قدم بگذارد. اما ناسا اکنون پروژه را متوقف کرده است.
به گفته تیم پروژه، چالش‌های سفر به اروپا — از جمله قرار گرفتن در معرض تشعشعات، فاصله زیاد، و پنجره‌های محدود برای مشاهده — برای مدیران ناسا بیش از حد دشوار بوده‌اند. این موارد پیش از آن هستند که کاهش شدید بودجه توسط دولت ترامپ را در نظر بگیریم، که بودجه ناسا را از ۷.۳ میلیارد دلار به ۳.۹ میلیارد دلار کاهش می‌داد. این فرودگر که زمانی نماد برنامه‌ای جسورانه برای زیست‌شناسی فرازمینی بود، اکنون عملاً کنار گذاشته شده است.
اما مهندسان ناامید نشده‌اند. آن‌ها اکنون تلاش می‌کنند تا این ربات فرصتی دوباره پیدا کند — این بار در انسلادوس، قمر یخ‌زده زحل، که آن نیز دارای اقیانوسی زیرسطحی است و شرایط مناسب‌تری برای کاوش رباتیک دارد. انسلادوس همچنان بسیار سرد است، اما میزان تشعشعات آن کمتر و پنجره‌های زمانی دسترسی‌پذیرتری نسبت به اروپا دارد.
اینکه آیا این یخ‌نورد نیمه‌خودران فرصتی تازه برای زندگی علمی خود پیدا خواهد کرد یا نه، هنوز مشخص نیست. اما این ربات برای گام‌برداشتن روی قمرها ساخته شده — هرچند به شیوه‌ای سخت و مکانیکی — و سزاوار فرصتی برای درخشش است.