ستارهشناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب موفق به شناسایی مستقیم نور ضعیف سیارهای شدهاند که از هر دنیای دیگری که تاکنون بهطور مستقیم نور آن مشاهده شده، سردتر است—کشفی شگفتانگیز که شرایط افراطی برخی از جهانهای هستی را آشکار میکند.
این سیاره فراخورشیدی به نام WD 1856+534 b برای نخستین بار در سال ۲۰۲۰ شناسایی شد و قدمتی دو برابر منظومه شمسی دارد. این سیاره به اندازه مشتری است، اما شش برابر سنگینتر و بسیار سردتر، با دمای میانگین حدود منفی ۱۲۵ درجه فارنهایت (منفی ۸۷ درجه سانتیگراد). این ویژگی، آن را به سردترین سیارهای تبدیل میکند که تاکنون نور منتشرشدهی خودش مستقیماً مشاهده شده است. یافتههای تیم پژوهشی در سرور پیشچاپ arXiv منتشر شدهاند.
این سیاره به دور یک کوتوله سفید میگردد—هستهی سوختهی یک ستارهی مرده. و در واقع همین موضوع باعث امکان شناسایی آن شده؛ چراکه معمولاً نور شدید ستارهها، درخشش بسیار ضعیف سیارات اطرافشان را پنهان میکند. اما ستارهی میزبان WD 1856 b آنقدر کمنور است که خود سیاره بهراحتی در میدان دید تلسکوپ جیمز وب نمایان شده. مری آن لیمباخ، اخترشناس از دانشگاه میشیگان، از اعضای اصلی این پژوهش است.
اما نکتهای حتی عجیبتر درباره این سیاره، جایگاه مداریاش است. WD 1856 b تنها در فاصلهی ۰٫۰۲ واحد نجومی از ستارهاش قرار دارد—حتی نزدیکتر از عطارد به خورشید. پژوهشگران در مقاله خود نوشتند:
"WD 1856+534 b اکنون اولین سیارهی تأییدشدهایست که دستنخورده در 'منطقه ممنوعه' یک کوتوله سفید قرار دارد—جایی که انتظار میرود سیارات در مرحله غول سرخ ستاره نابود شده باشند."
آنها افزودند که حضور این سیاره، مدرک مستقیمی برای امکان مهاجرت مداری سیارات به نواحی نزدیکتر (شامل مناطق قابل سکونت) به دور کوتولههای سفید فراهم میکند.
با این کشف، WD 1856 b جایگاه اول را در لیست سردترین سیارات فراخورشیدی تصویربرداریشده بهدست آورد. تا پیش از این، عنوان سردترین متعلق به Epsilon Indi Ab بود که دمایی حدود ۲ درجه سانتیگراد داشت. حالا WD 1856 b بسیار سردتر است.
همچنین این کشف، به پایان سردرگمی درباره هویت WD 1856 b نیز کمک میکند. پیشتر احتمال میرفت که این جرم یک کوتوله قهوهای کمجرم باشد. اما با دمای پایین و برآورد جدید از جرم آن (حداکثر ۵٫۹ برابر مشتری)، این جرم اکنون رسماً به فهرست هزاران سیاره فراخورشیدی کشفشده افزوده شده است.
این تحقیق یک گام مهم در اثبات توانایی JWST برای مطالعه سیارات سرد و بالغ است—و یادآوری این نکته که حتی دنیایی که به دور بقایای ستارهای مرده میگردد، هنوز میتواند (هرچند اندک) بتابد.