یک سیاهچاله کلانجرم با جرمی ۱۰ میلیون برابر خورشید با سرعتی سرسامآور در فضا حرکت میکند و در مسیر خود ردی از گاز برجا میگذارد که در آن ستارههای تازه متولد میشوند. اخترشناسان سالها درباره سیاهچالههای «فراری» فرضیهپردازی کرده بودند، اما تا امروز هیچ نمونهای مشاهده نشده بود.
تلسکوپ فضایی جیمز وب اکنون نخستین سیاهچاله فراری را تأیید کرده است؛ جرمی که از کهکشان میزبان خود جدا شده و زندگی پرسرعتی را در فضای میانکهکشانی آغاز کرده. این سیاهچاله یکی از سریعترین اجرام شناختهشده در کیهان است و با سرعت ۲.۲ میلیون مایل بر ساعت (۱۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه) حرکت میکند. ناسا میگوید با چنین سرعتی، این جرم میتواند فاصله زمین تا ماه را تنها در ۱۴ دقیقه طی کند.
اخترشناسان نخستینبار در سال ۲۰۲۳ با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل یک رگه درخشان از گاز را مشاهده کردند. بررسیهای بعدی با تلسکوپ وب نشان داد این رگه در واقع رد بهجامانده از یک سیاهچاله فراری است. جزئیات این کشف در یک پژوهش جدید که روی سرور پیشچاپ arXiv منتشر شده، ارائه شده است.
وقتی این سیاهچاله فراری در فضا حرکت میکند، به گازهای پیشِرو برخورد کرده و یک شوک کمانی عظیم ایجاد میکند. این برخورد گاز را داغ میکند و همین گرمایش باعث زایش ستارههای جدید میشود. بر اساس این مطالعه، ردّ ستارههای نوزاد که پشت سر سیاهچاله شکل گرفته، حدود ۲۰۰ هزار سال نوری امتداد دارد.
بهطور معمول، سیاهچالهها در مرکز کهکشانهای خود قرار دارند. اما این یکی حدود ۲۳۰ هزار سال نوری دورتر از کهکشان میزبانش پیدا شده است؛ یعنی با سرعتی حرکت کرده که توانسته از چنگ گرانشی کهکشان خود بگریزد.
اما این سیاهچاله چطور فرار کرده؟ پژوهشگران این مطالعه معتقدند که احتمالاً برخورد دو کهکشان باعث شده سیاهچاله ضربهای شدید دریافت کند و با سرعتی باورنکردنی به بیرون پرتاب شود. سناریوی دیگر این است که یکی از دو کهکشانی که با هم ادغام شدند، یک جفت سیاهچاله دوتایی داشته است. وقتی سه سیاهچاله در یک سیستم کنار هم قرار میگیرند، سامانه ناپایدار میشود و معمولاً یکی از آنها با نیرویی عظیم به بیرون پرتاب میشود.
