در سراسر جهان، پلاستیک از شکافهای سیستمهای مدیریت پسماند عبور کرده و وارد آب، خاک و هوا میشود. تازهترین ارزیابی از این بحران تصویری تاریک از آینده زمین ارائه میدهد.
بر اساس گزارشی که بنیاد خیریه «پیو» و شرکای نهادی آن منتشر کردهاند، در سال ۲۰۲۵ حدود ۱۴۳ میلیون تن پلاستیک هر سال وارد محیط میشود. بدون اقدام جهانی جدی، این رقم طی ۱۵ سال آینده به ۳۰۹ میلیون تن خواهد رسید؛ معادل تخلیه تقریباً یک کامیون زباله پلاستیکی در هر ثانیه.
مصرف و تولید پلاستیک با سرعتی رشد میکند که سیستمهای فعلی مدیریت پسماند توان مقابله با آن را ندارند. گزارش هشدار میدهد در صورت بیتوجهی، انتشار سالانه گازهای گلخانهای ناشی از پلاستیک ۵۸ درصد افزایش مییابد، مشکلات بهداشتی مرتبط با پلاستیک ۷۵ درصد بیشتر میشود و صدها میلیارد دلار برای مهار این پیامدها هزینه خواهد شد.
با این حال خبر امیدوارکننده این است که بزرگترین منبع زباله پلاستیکی، یعنی بستهبندی، میتواند تا سال ۲۰۴۰ با اقدام جهانی و راهبردهای بازاستفاده و بازگرداندن تقریباً حذف شود. گزارش مسیر پیش رو را ترسیم کرده و روزنهای از امید برای مقابله با این بحران نشان میدهد.
تولید سالانه پلاستیک اولیه ــ دانههای کوچکی که برای ساخت محصولات بزرگتر استفاده میشوند ــ طبق گزارش منتشرشده تا سال ۲۰۴۰ حدود ۵۲ درصد افزایش خواهد یافت و دو برابر سریعتر از ظرفیت مدیریت پسماند رشد میکند. این رشد عمدتاً ناشی از بخش بستهبندی است؛ بازاری چند تریلیون دلاری که کیسهها، بطریها، ظروف و فیلمهای پلاستیکی تولید میکند.
بیشتر این محصولات تنها یکبار مصرف میشوند و سپس دور ریخته میشوند، در حالی که بازیافت تنها تا حدی میتواند کمک کند. گزارش تأکید میکند بازیافت از نظر فنی و اقتصادی فقط برای بخش محدودی از پلاستیکها امکانپذیر است و تعداد دفعاتی که میتوان آنها را بازیافت کرد محدود است.
نویسندگان گزارش میگویند: «بازیافت بهتنهایی میتواند سرعت رشد تولید پلاستیک اولیه را کاهش دهد، اما نمیتواند از رشد تصاعدی آن جلوگیری کند.»
گزارش میگوید تنها با تکیه بر بازاستفاده میتوان تا سال ۲۰۴۰ دوسوم از کاهش ۹۷ درصدی آلودگی ناشی از بستهبندی پلاستیکی را محقق کرد. این کار نیازمند تغییر حدود ۵۷۰ میلیارد دلار هزینه سالانه بخش خصوصی از پلاستیکهای یکبارمصرف به سمت بازاستفاده است.
برای دستیابی به این کاهش ۹۷ درصدی، اقدامات مکملی نیز لازم است؛ از جمله ممنوعیت پلاستیکهای مشکلساز، بازطراحی بستهبندیها برای افزایش قابلیت بازیافت و بازاستفاده، و بهبود روند جمعآوری، جداسازی و بازیافت. نویسندگان گزارش میگویند سرمایهگذاری در این گذار علاوه بر کاهش ۴۸ درصدی انتشار گازهای گلخانهای، میتواند صدها هزار شغل جدید ایجاد کند.
