گردبادهای گرد و غبار در مریخ ممکن است جریانهای الکتریکی ایجاد کنند و دانشمندان میگویند برای نخستین بار صدای برخورد آنها با سطح خشک این سیاره را شنیدهاند.
سیارهشناسان شواهد تازهای از رعد و برق در مریخ یافتهاند؛ صداها و سیگنالهای الکتریکی که توسط مریخنورد «پرسویرنس» ثبت شده و نشان میدهد سطح پرگرد و غبار این سیاره باعث الکتریسیته میشود. اخترشناسان مدتها فرض کرده بودند که رعد و برق در مریخ وجود دارد، اما تاکنون مدرک مستقیمی در دست نبود. این مطالعه که چهارشنبه در نشریه «نیچر» منتشر شد، درک ما از جو مریخ را عمیقتر میکند و میتواند برای مأموریتهای انسانی آینده به این سیاره اهمیت داشته باشد.
مریخنورد «پرسویرنس» در فوریه ۲۰۲۱ بر سطح مریخ فرود آمد و مجهز به میکروفونی است که صداهای سیاره را ضبط میکند. تیم پژوهشی ۲۸ ساعت از این ضبطها را بررسی کرده و نشانههای صوتی و تداخلهایی را شناسایی کرده که ویژگی رعد و برق دارند. در مجموع ۵۵ رویداد طی دو سال مریخی (نزدیک به چهار سال زمینی) ثبت شد. بیشتر موارد با وزش بادهای شدید، گردبادهای گرد و غبار و طوفانهای خاکی همزمان بوده است. این مطالعه نشان میدهد باد نقش مهمی در ایجاد رعد و برق در مریخ دارد.
برخلاف زمین، جو مریخ آنقدر نازک است که نمیتواند گردبادهای بزرگ را پشتیبانی کند. در عوض، وقتی هوای نزدیک سطح سیاره گرم میشود و به سمت هوای سردتر و متراکمتر بالا میرود، شروع به چرخش میکند. با پیوستن هوای بیشتر به این ستون، سرعت افزایش مییابد و همراه با گرد و غبار، گردبادهای کوچک موسوم به «دست دیول» شکل میگیرند. مأموریت وایکینگ ناسا در دهه ۱۹۷۰ نخستین بار این پدیده را در مریخ مشاهده کرد و بعدها مریخنوردهای «کنجکاوی» و «پرسویرنس» نیز آن را ثبت کردند.
در زمین، رعد و برق معمولاً همراه با طوفانهای تندری رخ میدهد. اما گردبادهای خاکی نیز میتوانند اصطکاک مشابهی ایجاد کنند که گاهی منجر به تولید بار الکتریکی میشود؛ ذرات گرد و غبار به جای قطرات آب و یخ درون ابرهای تندری، به هم ساییده میشوند. این اصطکاک بارها را انباشته میکند و با افزایش تجمع، انرژی میتواند به شکل رعد و برق آزاد شود.

