بدن انسان به‌طور پیچیده‌ای عمل می‌کند و گاهی برخی حرکات آن‌قدر کوچک‌اند که متوجه تأثیرشان بر ناراحتی‌های جسمی نمی‌شویم. به همین ترتیب، بافت‌های سطحی ریه هنگام دم و بازدم در برابر انبساط و انقباض مقاومت نشان می‌دهند.
در حالت عادی، مایعات درون ریه‌ها این تنش را کاهش می‌دهند، اما پژوهشی جدید نشان می‌دهد که خود این مایعات نیز ممکن است دچار حرکاتی مشابه شوند که روند تنفس روان را مختل می‌کند. با این حال، راه‌حل علمی این مشکل بسیار ساده است: نفس عمیق بکشید و آه بلندی بکشید. آزمایشی که به این نتیجه رسید، اخیراً در نشریه Science Advances منتشر شده و صرفاً بر حرکت فیزیکی مایع ریه هنگام کشش و فشردگی در آزمایشگاه تمرکز داشته است.
فیلم نازکی که مایع ریه برای تسهیل تنفس تشکیل می‌دهد، در واقع از چند لایه تشکیل شده است. پژوهشگران در بیانیه‌ای توضیح دادند که نفس‌های عمیق گه‌گاه به بازسازی این لایه‌بندی ایده‌آل کمک می‌کند.
این بازسازی باعث می‌شود مایع سطح ریه را به‌طور کامل بپوشاند و ریه‌ها را نرم‌تر و از نظر فنی «پذیرا»تر کند. یان ورمانت، نویسنده ارشد مطالعه و دانشمند مواد در مؤسسه ETH زوریخ، در این بیانیه افزود که این ویژگی باعث افزایش انعطاف‌پذیری ریه‌ها می‌شود.
پژوهشگران تلاش کردند تنش‌های مکانیکی درون مایع را بررسی کنند؛ یعنی تعامل میان لایه‌های مختلف فیلم مایع ریه در طول تنفس. این تنش‌ها بر میزان پذیرندگی ریه‌ها تأثیر می‌گذارند.
برای انجام آزمایش، پژوهشگران دستگاهی حباب‌مانند ساختند که با سورفکتانت ریه پر شده و به سرنگی متصل بود تا شرایط فیزیکی تنفس را شبیه‌سازی کند. نتایج نشان داد که نفس‌های عمیق باعث بازآرایی لایه‌های فیلم شده و پذیرندگی ریه را افزایش می‌دهد.
ماریا نوواس-سیلوا، نویسنده اول مقاله و دانشجوی دکتری در ETH زوریخ، در بیانیه‌ای توضیح داد که در مرز تماس با هوا، لایه سطحی کمی سفت‌تر است و در زیر آن چندین لایه وجود دارد که باید نرم‌تر از لایه سطحی باشند.
آه کشیدن باعث فشرده شدن مایع ریه می‌شود که به گفته مقاله، «تنش سطحی را کاهش می‌دهد تا باقیمانده تنش‌ها را متعادل کرده و در نتیجه تنفس را آسان‌تر کند». نویسندگان افزودند که این فرآیند مکانیکی با مشاهدات بالینی هم‌خوانی دارد که نشان می‌دهد تنفس‌های کوتاه و مکرر ممکن است باعث دشواری در تنفس شود.
با توجه به این یافته‌ها، ممکن است نیاز به بازنگری در درمان‌های نارسایی ریه وجود داشته باشد. برای مثال، ساخت موادی که بتوانند ساختار چندلایه مایع ریه را تقلید یا تقویت کنند، شاید در درمان مؤثرتر بیماران بزرگسالی که دچار مشکل تنفسی هستند، مفید واقع شود. در کوتاه‌مدت، این یافته‌ها به‌زبان علمی همان «احساس سبکی در قفسه سینه پس از یک آه عمیق» را توضیح می‌دهند.
البته این آزمایش روی دستگاهی انجام شده و نه روی ریه واقعی. در واقعیت، ریه بیماران تحت تأثیر عوامل بیشتری جز تنفس سطحی قرار دارد. با این حال، پژوهشگران معتقدند نتایج آزمایشگاهی به‌خوبی نشان می‌دهد که «ویژگی‌های واقعی در این آزمایش بازسازی شده‌اند». به گفته نوواس-سیلوا، بررسی‌های بیشتر می‌تواند روشن کند که آیا این یافته‌ها به راهنمایی‌های عملی برای بیماران منجر خواهد شد یا نه.
با این اوصاف، اکنون توضیح علمی برای اینکه چرا آه کشیدن حس خوبی دارد در دست است. بنابراین بد نیست روزی چند بار مکثی کنید، نفس عمیقی بکشید و آه بلندی بکشید؛ هم برای علم و هم برای سلامت خودتان.
