حدود سه هفته پس از انفجار مهیب در بندر رجایی که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شوک‌ها در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل ایران ثبت شد، کامیون‌داران بندرعباس – مهم‌ترین پایانه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور – دست به اعتصاب زدند. بررسی اخبار و ویدئوهای منتشرشده نشان می‌دهد که زمزمه‌های شروع اعتصاب از ۲۹ اردیبهشت مطرح شده و از اول خرداد، این اعتراض‌ها به شکل گسترده‌ای در شهرهای مختلف از جمله بندرعباس، سیرجان، شیراز، اراک، ایلام و کرمانشاه آغاز شده است.
ریشه‌های اعتصاب: انفجار، سوخت و بلاتکلیفی
اعتراض‌ها در شرایطی رخ داد که همچنان جزئیات دقیق انفجار بندر رجایی مشخص نشده است. بیش از یک ماه از حادثه گذشته اما گزارشی شفافی از میزان خسارات وارده به کامیون‌ها منتشر نشده است؛ تنها اعلام شده حدود ۲۹۰۰ خودرو سبک و سنگین دچار خسارت‌های جزئی و کلی شده‌اند. این بلاتکلیفی و عدم شفافیت در کنار زمزمه‌های سه‌نرخی شدن گازوییل، بذر نارضایتی را در دل کامیون‌داران کاشت.
اهمیت اعتراض کامیون‌داران برای اقتصاد کشور
با توجه به اینکه بخش اعظم حمل بار در ایران بر عهده حمل‌ونقل جاده‌ای است، اعتراض این گروه تأثیر بسیار سریع و محسوس بر جامعه و بازار گذاشته است. بر اساس آمار سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، بیش از ۵۵۲ هزار راننده کامیون سنگین با ۴۳۳ هزار دستگاه مشغول فعالیت‌اند که نبود آن‌ها در چند روز گذشته حتی کشاورزان و تولیدکنندگان را دچار مشکل کرده است.
بااین‌حال، گذشت بیش از ۹ روز از شروع این اعتصاب‌ها نشان می‌دهد که دولت هنوز اقدامی جدی برای رفع مشکلات کامیون‌داران انجام نداده است.
خواسته‌ها و مشکلات اصلی کامیون‌داران
در حالی که سه‌نرخی شدن گازوییل به عنوان دلیل محوری اعتصاب مطرح است، کامیون‌داران مطالبات گسترده‌تری دارند. نایب‌رئیس کانون کشوری کامیون‌داران، جلال موسوی، وضعیت نامناسب جاده‌ها را یکی از بزرگ‌ترین مشکلات دانسته و اشاره کرده که بیشترین استهلاک خودروها از خرابی جاده‌ها ناشی می‌شود. با این حال، مشکلات اقتصادی دولت باعث شده که پروژه‌های بهسازی جاده‌ها متوقف و پرداخت مطالبات پیمانکاران به تأخیر بیفتد.
افزایش سرسام‌آور قیمت لاستیک یکی دیگر از دغدغه‌های رانندگان است. یکی از فعالان صنفی در هرمزگان با اشاره به این موضوع گفته: «سال قبل یک جفت لاستیک ایرانی ۱۷ میلیون تومان بود، امسال همان لاستیک ۳۵ میلیون تومان شده است؛ و لاستیک‌های باکیفیت حتی تا ۹۰ میلیون تومان هم قیمت دارند.»
نمایندگان صنفی دیگر نیز به کمبود قطعات یدکی با کیفیت، افزایش حق بیمه، تأخیر طولانی در پرداخت کرایه‌ها (که بعضاً تا چند ماه طول می‌کشد) و نگرانی بابت سهمیه سوخت اشاره کرده‌اند.
چالش‌های ساختاری؛ از مجلس تا تحریم‌ها
همزمان با اعتصاب کامیون‌داران، نمایندگان مجلس استیضاح وزیر راه و شهرسازی دولت قبلی را در دستور کار دارند و در این بین، بسیاری از مطالبات رانندگان به این وزارتخانه مرتبط می‌شود. در عین حال، فعالان صنفی معتقدند که بسیاری از مشکلات ریشه در تحریم‌ها و مسائل کلان کشور دارد که حل آن در اختیار حکومت است.
سخن پایانی
اعتصاب کامیون‌داران بندرعباس و سایر شهرها، هشدار مهمی به مسئولان است که مشکلات صنفی و اقتصادی این قشر حیاتی برای اقتصاد ایران را نادیده نگیرند. وضعیت فعلی نه تنها به رانندگان آسیب می‌زند بلکه بر کل زنجیره تأمین کالا و خدمات در کشور اثرگذار است. بی‌توجهی به این مسائل می‌تواند هزینه‌های بیشتری را به اقتصاد ملی تحمیل کند و نیازمند اقدام فوری و راهکارهای اساسی است.