میزان خسارتی که هر دو طرف وارد کردهاند – و در بسیاری از موارد اینکه دقیقاً چه مکانهایی هدف قرار گرفتهاند – مشخص نیست، زیرا بهدلیل جنگ اطلاعاتی که همراه با درگیری نظامی در جریان است، دستیابی به اطلاعات دقیق دشوار است.
همچنین مشخص نیست که هر یک از طرفین چه تعداد موشک و مهمات در انبارهای خود دارند و اینکه اسرائیل و ایران تا چه مدت میتوانند این جنگ را ادامه دهند.
آنچه میدانیم این است که باور عمومی بر این است که ایران بزرگترین برنامه موشکی در خاورمیانه را دارد و هزاران موشک بالستیک با برد و سرعتهای مختلف در اختیار دارد. با توجه به روند کنونی، ایران احتمالاً میتواند برای هفتهها به حملات علیه اسرائیل ادامه دهد – زمانی کافی برای اینکه اسرائیل خسارات قابل توجهی را تجربه کند، خساراتی که جمعیت آن پس از سالها تنها مواجهه با حملات گروههای مسلح ضعیفتر از غزه، لبنان و یمن به آن عادت ندارد.
ایران همچنین در حال نمایش اثربخشی موشکهای پیشرفتهتر خود است. موشک حاج قاسم، که برای نخستین بار روز یکشنبه علیه اسرائیل استفاده شد، توانست از دفاع هوایی اسرائیل عبور کند و تصاویر منتشرشده از داخل اسرائیل بهوضوح تفاوت قدرت و سرعت آن را نسبت به موشکهای قدیمیتر ایران نشان میدهد.
البته، ایران تعداد نامحدودی از این موشکهای پیشرفته ندارد و در نهایت مجبور به مدیریت مصرف آنها خواهد شد. اما همراه با موشکهای استانداردتر و هزاران پهپاد، ایران توان نظامی کافی برای آسیبرسانی به اسرائیل را دارد – و این تصور را به چالش میکشد که ایران قدرت ادامه جنگ در کوتاهمدت را ندارد.
سامانه گنبد آهنین اسرائیل به شدت تحت فشار حملات موشکی ایران قرار گرفته، اما توانسته است با کمک اصلیترین متحد خود، ایالات متحده ، در رهگیری این حملات به نظر موفق باشد.
با این حال، ایالات متحده به رهبری رئیسجمهور دونالد ترامپ اعلام کرده که طرف درگیر در این نزاع میان ایران و اسرائیل نیست و هشدار داده در صورتی که ایران به منافع آمریکا در منطقه – شامل پایگاههای نظامی در سراسر خاورمیانه – حمله کند، پیامدهای سنگینی در انتظار خواهد بود.
برای ایران، هرگونه حمله به پایگاهها یا نیروهای آمریکایی بدترین سناریویی است و ایران میخواهد از آن اجتناب کند. رهبر معظم انقلاب، آیتالله علی خامنهای، معمولاً با احتیاط گام برمیدارد و علاقهای به درگیری مستقیم با آمریکا یا فراهم کردن بهانهای برای مداخله مستقیم واشنگتن در کنار اسرائیل ندارد.
حمله مشترک اسرائیل و آمریکا احتمالاً قادر خواهد بود تا محافظتشدهترین سایتهای هستهای ایران را نابود کند و جایگاه اسرائیل را بسیار تقویت کند.
چنین حملهای احتمالاً شامل حملات به پایگاههای آمریکایی در کشورهایی همچون کویت، قطر، عربستان سعودی و ترکیه نیز خواهد بود – کشورهایی که دشمن مستقیم ایران محسوب نمیشوند و تهران نمیخواهد آنها را وارد درگیری کند. این کشورها همچنین بهعنوان میانجیهای بالقوه برای ایران ارزشمند هستند.
اما ایران گزینههای دیگری نیز در اختیار دارد. بارها تهدید کرده که تنگه هرمز، که میان ایران و عمان قرار دارد، را خواهد بست و فوراً عبور میلیونها بشکه نفت در روز را متوقف خواهد کرد. قیمت نفت – که روز جمعه به طور موقت به ۷۸ دلار در هر بشکه رسید و سپس کاهش یافت – در صورت وقوع این اتفاق، احتمالاً به بیش از ۱۰۰ دلار افزایش خواهد یافت.
بستن تنگه هرمز یکی از برگهای برنده ایران در کوتاهمدت است، در صورتی که درگیری ادامه یابد.
اما در نهایت، ایران به دنبال راهی برای خروج از بحرانی است که میتواند به جنگ منطقهای با دو قدرت هستهای – آمریکا و اسرائیل – تبدیل شود و خسارات جبرانناپذیری به اقتصاد ایران وارد کند و حتی منجر به ناآرامیهای داخلی شود.
ایران همچنین آگاه است که در حالی که اسرائیل نیز محدودیتهایی برای ادامه جنگ دارد، حمایت آمریکا به آن اجازه میدهد ذخایر تسلیحاتیاش را بسیار راحتتر از ایران تأمین مجدد کند.
دولت ایران صراحتاً اعلام کرده که در صورت توقف حملات اسرائیل، مقابله به مثل نخواهد کرد و حاضر به بازگشت به مذاکرات هستهای با آمریکا است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز یکشنبه گفت: «بهمحض اینکه این حملات [اسرائیل] متوقف شوند، ما نیز بهطور طبیعی مقابله به مثل را متوقف خواهیم کرد.»
با این حال، این مسئله به ایالات متحده و رئیسجمهور غیرقابل پیشبینی آن بستگی دارد. ترامپ باید بر اسرائیل و نخستوزیر بنیامین نتانیاهو فشار وارد کند تا حملات را متوقف کنند، اما مشخص نیست که آیا رئیسجمهور آمریکا مایل به انجام این کار هست یا نه.
اظهارات ترامپ در مورد این درگیری دائماً در حال تغییر است. از یک سو خواهان پایان درگیری شده، و از سوی دیگر ایران را تهدید کرده است.
ایران همچنین میداند که ترامپ فردی نیست که بتوان به او اعتماد کرد. آمریکا پیش از حمله هفته گذشته اسرائیل، در حالیکه وانمود میکرد مذاکرات هستهای روز یکشنبه با ایران برگزار خواهد شد، از حمله قریبالوقوع اسرائیل آگاه بود.
با این وجود، توافقی با میانجیگری آمریکا، محتملترین گزینهای است که ایران برای مهار اسرائیل و پایان دادن به این درگیری در اختیار دارد – درگیریای که توانمندی نظامی ایران را به نمایش گذاشته، اما ادامه آن برای ایران روزبهروز دشوارتر خواهد شد.