در چند سال پیش، شهر پلیمتون در ایالت ماساچوست آمریکا عملاً پول را دور میریخت. مردم آنقدر زباله تولید میکردند که این موضوع نزدیک بود ایستگاه انتقال زباله شهری را از کار بیندازد.
بر اساس سیستم قبلی شهر، ساکنان میتوانستند با خرید برچسبی به قیمت ۲۴۰ دلار برای خودروهایشان، در طول یک سال به محل دفن زباله دسترسی داشته باشند و هر چقدر که میخواستند زباله دور بریزند. اما حجم زیاد زباله و افزایش هزینههای دفن آن باعث شد این خدمات تقریباً دو برابر درآمدش برای دولت محلی هزینه داشته باشد.
یکی از راهحلها این بود که قیمت برچسبها را دو برابر کنند، اما این کار فشار زیادی به اقشار کمدرآمد وارد میکرد و برای خانوارهای کوچک مثل سالمندان که زباله کمی تولید میکنند، منصفانه نبود. بنابراین، شهر حدوداً ۳۰۰۰ نفری پلیمتون تصمیم گرفت روشی را امتحان کند که در شهرهای دیگر هم اجرا شده بود: پرداخت هزینه بر اساس تعداد کیسههای زباله.
راب فیرلات، مسئول راههای شهر پلیمتون درباره نتایج این طرح گفت: «این کار عملاً میزان زباله را به نصف کاهش داد.» در سال ۲۰۲۲ و قبل از اجرای سیستم جدید، شهر ۶۴۰ تُن زباله دور ریخته بود. اما سال گذشته این عدد به ۳۳۵ تُن رسید. فیرلات گفت: «این کار باعث شد مردم بیشتر به سمت بازیافت بروند چون برایشان مقرون به صرفه است.»
در حال حاضر، قیمت برچسبها به ۶۵ دلار کاهش یافته و ساکنان باید کیسههای مخصوص زباله را با قیمت مشخص بر اساس اندازه خریداری کنند (۱.۲۵ دلار برای کیسه ۱۵ گالن و ۲.۵۰ دلار برای ۳۳ گالن). این یعنی یک خانوار که هفتهای یک کیسه کوچک زباله تولید میکند، سالانه حدود ۱۳۰ دلار خرج میکند که ۳۵۰ دلار کمتر از حالتی است که اگر شهر تصمیم میگرفت قیمت برچسبها را دو برابر کند، میپرداختند. شهر اعلام کرده است که هزینه دفع زباله را تقریباً به نصف کاهش داده و سالانه حدود ۶۵ هزار دلار صرفهجویی کرده است.
فیرلات گفت: «ما از کسری بودجه به نقطه سربهسر رسیدیم.»
پلیمتون تنها شهری نیست که در این مسیر موفق بوده است. به گفته اداره حفاظت محیط زیست ماساچوست، نزدیک به نیمی از ۳۵۱ شهر و منطقه این ایالت، نسخهای از این مدل پرداخت بر اساس تولید زباله یا «Pay-As-You-Throw» (PAYT) را اجرا کردهاند. در سال ۲۰۲۳، شهرهایی که این مدل را اجرا کردند، حدود یکسوم کمتر زباله تولید کردند، یعنی چیزی حدود ۵۱۳ پوند کمتر برای هر خانوار. مطالعهای در سال ۲۰۱۸ در ایالت نیوهمپشایر نیز نتایج مشابهی را نشان داد.
جان هالستد، نویسنده این تحقیق و استاد بازنشسته اقتصاد محیطزیست در دانشگاه نیوهمپشایر گفت: «ما متوجه شدیم که تقاضا برای دفع زباله واقعاً به قیمت حساس است. اگر قیمت زباله را بالا ببرید، مردم راههایی پیدا میکنند که کمتر زباله کنار خیابان بگذارند.»
در بسیاری از کشورهای دیگر، سالهاست که سیستم جمعآوری زباله بر اساس حجم استفاده میشود. به گفته لیزا اسکوماتز، رئیس شرکت مشاوره اقتصادی اسکوماتز که در زمینه انرژی، بازیافت و پایداری فعالیت میکند، نمونههای محدودی از این سیستم در آمریکا از اوایل قرن بیستم وجود داشته، اما اجرای گسترده آن از دهه ۱۹۸۰ تا اوایل دهه ۲۰۰۰ افزایش چشمگیری پیدا کرده و از آن زمان تاکنون بهطور مداوم رشد داشته است.
هرچند آمار سراسری جدیدی درباره PAYT در آمریکا وجود ندارد، اما اسکوماتز تخمین میزند که حدود یکچهارم مردم آمریکا به نوعی از برنامههای مبتنی بر حجم زباله دسترسی دارند. این شامل مدلهایی مانند پلیمتون که بر اساس خرید کیسههای مخصوص است، یا برنامههایی که هزینه بر اساس اندازه سطلهای زباله تعیین میشود (مثل دنور و سیاتل)، یا سیستمهایی که مردم باید روی هر کیسه زباله برچسب بزنند (مثل یکی از شرکتهای جمعآوری زباله در برلینگتون، ورمونت) میشود. همه مناطق ایالت اورگن به نوعی از این سیستم دسترسی دارند و شورای دفاع منابع طبیعی آمریکا هم یک پیشنویس قانونی برای این مدل تهیه کرده تا سایر مناطق بتوانند آن را بررسی و اجرا کنند.
یکی از کلیدهای موفقیت این طرح، تقویت جایگزینهای دفن زباله مانند بازیافت و کمپوست است. لیندا برگین، وکیل ارشد مؤسسه غیرانتفاعی حقوق زیستمحیطی گفت: «باید شرایط را برای خانوارها آسان کنید که زباله کمتری تولید کنند.» او همچنین اشاره کرد که کاهش زباله علاوه بر صرفهجویی مالی، میتواند منجر به کاهش گازهای گلخانهای ناشی از دفن یا سوزاندن زباله شود و منابع مواد بازیافتی را افزایش دهد که در نتیجه نیاز به استخراج مواد اولیه کمتر میشود.
او گفت: «شما مزایای جانبی زیادی به دست میآورید.»
با این حال، تغییر اغلب با مقاومت مواجه میشود. شرکتهای جمعآوری زباله معمولاً سیستم جمعآوری انبوه زباله را ترجیح میدهند چون سادهتر است (و اغلب صاحب زمینهای دفن زبالهای هستند که بر اساس وزن، هزینه دریافت میکنند). برای ساکنان، هزینهای که قبلاً در مالیات پنهان بوده، ممکن است ناگهان ملموس و قابل مشاهده شود.
اسکوماتز گفت: «مردم سالهاست به زباله به سبک سلفسرویس نامحدود عادت کردهاند. اما سلفسرویس نامحدود معمولاً به هدر رفت زیاد و رفتارهای نادرست منجر میشود.»
سه راه اصلی برای کاهش زباله وجود دارد: کاهش تولید زباله در وهله اول، هدایت آن به سمت بازیافت یا کمپوست بهجای دفن زباله. پرداخت هزینه بر اساس تعداد کیسه زباله، همه این روشها را تشویق میکند و حتی فراتر از گروه اصلی فعالان محیطزیست که قبلاً به کاهش، استفاده مجدد و بازیافت متعهد بودند، عمل میکند.
اسکوماتز گفت: «شما باید گروههای بعدی و بعدی را هم جذب کنید. بسیاری از این افراد به مشوقهای مالی پاسخ میدهند.»
یکی از استدلالهای رایج مخالفان PAYT این است که ممکن است به افزایش تخلیه غیرقانونی زباله منجر شود. اما اسکوماتز گفت که از میان حدود ۱۰۰۰ شهری که بررسی کرده، فقط یکچهارم آنها شاهد افزایش موقتی تخلیه غیرقانونی بودهاند و حتی در این موارد، این وضعیت بیشتر از سه ماه دوام نداشته است. اگرچه سختتر است که مشخص شود آیا PAYT باعث میشود مردم زباله را در بین مواد بازیافتی مخلوط کنند یا نه، اما او میگوید شکایت زیادی در این زمینه نشنیده است.
او گفت: «بعد از شش ماه، معمولاً مردم PAYT را به سیستم قبلی ترجیح میدهند، اما عبور از این دوره برای بسیاری از جوامع دشوار است.»
فیرلات گفت در پلیمتون در ابتدا کمی نارضایتی وجود داشت، اما با توجه به اینکه جایگزین آن دو برابر شدن قیمت برچسبها بود، میزان نارضایتی چندان زیاد نبود. سالمندان از این روش استقبال زیادی کردند چون معمولاً زباله کمی تولید میکنند. از همان ابتدا، مسئولان شهر بهطور جدی با تخلیه غیرقانونی یا آلوده کردن جریان بازیافت برخورد کردند، به همین دلیل فیرلات میگوید که تقلب در این سیستم تقریباً مسئلهای نبوده است.
او گفت: «برای ما این روش خیلی خوب جواب داد.»