در بیشتر قرن بیستم، زمستانها در پرینستون، نیوجرسی با یک آیین سالانه همراه بود: یخ زدن دریاچه کارنگی. سطح صاف و یخزده آن مکانی برای اسکیتبازها بود. اما امروزه دیگر به ندرت یخ آن به اندازهای ضخیم میشود که بتوان روی آن اسکیت کرد — چرا که زمستانهای پرینستون از سال ۱۹۷۰ تاکنون حدود ۴ درجه فارنهایت گرمتر شدهاند. این سنت ازدسترفته، موضوع پژوهشی بود که «گریس لیو» در سال ۲۰۲۰ و در دوران کارشناسیاش در دانشگاه پرینستون به آن پرداخت. او با ساکنان قدیمی مصاحبه کرد و آرشیو روزنامهها را برای ثبت شرایط یخبندان دریاچه مرور کرد.
لیو که اکنون دانشجوی دکترای دانشگاه کارنگی ملون است، گفت: «مردم قطعاً متوجه شده بودند که کمتر میتوانند روی دریاچه بروند. اما الزاماً این روند را به تغییرات اقلیمی نسبت نمیدادند.»
وقتی که مجله فارغالتحصیلان دانشگاه در زمستان ۲۰۲۱ پژوهش او را منتشر کرد، بخش نظرات پر شد از خاطرات نوستالژیک اسکیتسواری زیر نور ماه، بازی هاکی در میان جمعیت، و نوشیدن شکلات داغ کنار دریاچه یخزده. همین خاطرات لیو را به فکر واداشت: آیا چنین فقدان ملموسی میتواند تغییرات اقلیمی را برای مردم واقعیتر و عمیقتر جلوه دهد؟
این پرسش جرقه مطالعهای شد که بهتازگی در نشریه Nature Human Behavior منتشر شده و به نتیجهای قابلتوجه رسید: تبدیل دادهها به قالبی دوتایی — یا این یا آن — میتواند بیتفاوتی نسبت به تغییرات اقلیمی را بشکند.
لیو با همکاری استادانی از پرینستون آزمایشی انجام داد که در آن واکنش مردم به دو نمودار مختلف بررسی شد. یکی از نمودارها، افزایش تدریجی دمای زمستان در یک شهر خیالی را نشان میداد؛ دیگری همان روند را به شکلی سیاه و سفید ارائه میکرد: در هر سال، یا دریاچه یخ زده بود یا نه. شرکتکنندگانی که نمودار دوم را دیدند، تغییرات اقلیمی را بهعنوان تحولاتی ناگهانیتر و ملموستر درک کردند.
هر دو نمودار در واقع یک میزان گرمایش زمستانی را نمایش میدادند، فقط نحوه ارائه آن متفاوت بود. راچیت دوبی، یکی از نویسندگان مقاله و استاد ارتباطات در دانشگاه کالیفرنیا، لسآنجلس گفت: «ما واقعاً مردم را فریب نمیدهیم. دقیقاً همان روند را نشان میدهیم، فقط در قالبی متفاوت.»
هر دو نمودار روند یکسانی از گرمایش را نشان میدهند، اما دادههای دمایی تدریجی تأثیرگذاری کمتری نسبت به نمودار سیاهوسفید مربوط به یخ زدن دریاچه داشتند.
واکنش قوی به این ارائهی «یا این یا آن» در مجموعهای از آزمایشها تأیید شد — حتی در مواردی که خط روند واضحی روی نمودار پراکندگی دما کشیده شده بود تا روند گرمایش آشکارتر شود. برای اطمینان از اینکه نتایج قابل تعمیم به دنیای واقعی هستند، پژوهشگران واکنش افراد به دادههای واقعی از یخزدگی دریاچهها و افزایش دما در شهرهایی از آمریکا و اروپا را نیز بررسی کردند و همان نتایج را بهدست آوردند. راچیت دوبی، یکی از پژوهشگران این مطالعه که یک دهه در حوزه علوم شناختی تحقیق کرده، میگوید: «تأثیرات روانشناختی گاهی ناپایدار هستند، اما این یکی از شفافترین و پایدارترین اثراتی است که تا به حال دیدهایم.»
یافتهها نشان میدهند که اگر دانشمندان بخواهند احساس فوریت عمومی در مورد تغییرات اقلیمی را تقویت کنند، بهتر است بهجای نمایش روندهای آهسته و تدریجی، بر تغییرات واضح و مشخص تمرکز کنند. این میتواند شامل از دست رفتن زمستانهای برفی (کریسمسهای سفید) یا لغو فعالیتهای تابستانی به دلیل دود آتشسوزیهای جنگلی باشد.
در این زمینه، استعاره معروف «قورباغه در حال جوش» بهکار میرود: اگر قورباغهای را در آب جوش بیندازید، فوراً بیرون میپرد؛ اما اگر آن را در آب ولرم قرار دهید و دما را آرامآرام افزایش دهید، خطر را متوجه نمیشود و در نهایت میپزد. البته در واقعیت، قورباغهها بهقدر کافی باهوش هستند که وقتی آب داغ میشود، فرار کنند — اما این استعاره در مورد انسانها و تغییرات اقلیمی کاملاً صدق میکند. مطالعه نشان میدهد انسانها به شکل نگرانکنندهای سریع با افزایش دما سازگار میشوند. تحقیقات قبلی نیز نشان داده که با گرمتر شدن آبوهوا، درک انسانها از «شرایط عادی» بهطور نگرانکنندهای براساس تجربههای ۲ تا ۸ سال اخیر تغییر میکند — پدیدهای که به آن «پایههای متغیر» (shifting baselines) میگویند.
بسیاری از دانشمندان امیدوار بودند که پس از طوفانی ویرانگر، موج گرمای شدید یا سیلابی خانمانبرانداز، دولتها بالاخره در مسیر کاهش انتشار گازهای گلخانهای گام بردارند. سال گذشته، فجایع اقلیمی بیش از ۱۸۰ میلیارد دلار خسارت در آمریکا به بار آورد، بنا به گزارش اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA). با این حال، تغییرات اقلیمی هنوز نتوانسته به فهرست اولویتهای اصلی آمریکاییها وارد شود. پیش از انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴، نظرسنجی مؤسسه گالوپ نشان داد که تغییرات اقلیمی در میان ۲۲ موضوع مهم در پایینترین رتبهها قرار داشت — بسیار پایینتر از اقتصاد، تروریسم یا مراقبتهای بهداشتی.