زادگاه ستارگان درون ابرهای بزرگ و سرد گاز و غبار شکل می‌گیرد؛ جایی که این توده‌های عظیم در نهایت تحت تأثیر نیروی گرانش فرو می‌ریزند. ابرهای مولکولی، ساختارهایی کیهانی و گسترده‌اند که گاهی صدها سال نوری امتداد دارند. اکنون دانشمندان یک ابر مولکولی عظیم را کشف کرده‌اند که در همسایگی کیهانی ما پنهان شده بود.
این ابر که «ائوس» (Eos) نام گرفته — برگرفته از الهه سپیده‌دم در اسطوره‌های یونان — حدود ۳۰۰ سال نوری با منظومه شمسی فاصله دارد. بنا بر مقاله‌ای که این هفته در نشریه Nature Astronomy منتشر شده، ائوس یکی از بزرگ‌ترین ساختارهای منفرد آسمان به شمار می‌رود و شاید نزدیک‌ترین ابر مولکولی به زمین باشد. نزدیکی این ابر، فرصتی منحصربه‌فرد در اختیار ستاره‌شناسان قرار می‌دهد تا فرآیند زایش ستارگان و جهان مولکولی را از نمایی نزدیک و بی‌سابقه مشاهده کنند.
مهدهای ستاره‌ای در همسایگی کهکشانی ما عمدتاً در لبه حفره‌ای کیهانی به نام «حباب محلی» (Local Bubble) قرار دارند؛ این حباب، فضایی داغ و پلاسمایی است که درون پوسته‌ای از گاز و غبار احاطه شده است. برای یافتن ابرهای مولکولی درون این حباب، پژوهشگران تاکنون به تابش غبار متکی بوده‌اند. اما در کشف اخیر، دانشمندان ابر ائوس را از طریق تشخیص تابش فلورسانس هیدروژن مولکولی در محدوده فرابنفش دور طیف الکترومغناطیسی شناسایی کرده‌اند.
بلیکزلی بورکهارت، استاد فیزیک و نجوم در دانشگاه راتگرز و نویسنده اصلی مقاله، در بیانیه‌ای گفت:
«این نخستین بار است که یک ابر مولکولی از طریق مشاهده مستقیم تابش فرابنفش دور هیدروژن مولکولی کشف شده است.»
هیدروژن مولکولی — که از دو اتم هیدروژن به هم پیوسته تشکیل شده — فراوان‌ترین مولکول در جهان است، اما رصد آن دشوار است چون در طول‌موج‌های فرابنفش دور می‌درخشد، که این پرتوها به‌طور معمول توسط جو زمین جذب می‌شوند. بورکهارت افزود: «داده‌ها نشان می‌دهند که مولکول‌های هیدروژن در اثر فلورسانس در محدوده فرابنفش دور در حال درخشش‌اند. این ابر واقعاً در تاریکی می‌درخشد.»
فراتر از درخشش عجیب‌اش، ائوس به شکل هلالی دیده می‌شود و در لبه حباب محلی جای دارد. اندازه ظاهری آن در آسمان به‌اندازه ۴۰ ماه کامل است و جرمی معادل ۳۴۰۰ برابر خورشید دارد. به گفته پژوهشگران، با استفاده از همین روش نوین که باعث کشف ائوس شد، می‌توان ابرهای مولکولی پنهان دیگری را نیز در سراسر کهکشان راه شیری شناسایی کرد.