جرد آیزاکمن ـ خلبان، دو بار فضانورد تجاری و کارآفرین میلیاردر حوزه فناوری ـ رسماً بهعنوان رئیس ناسا منصوب شده است. او هدایت سازمانی را بر عهده گرفته که پس از یک سال بیسابقه از عدم قطعیت، نیازمند بازسازی اعتماد و ثبات است و قصد دارد تغییرات گستردهای را اعمال کند.
در ماه نوامبر، یک مانیفست ۶۲ صفحهای که برنامههای آیزاکمن برای ناسا را شرح میداد به رسانهها درز کرد. او در دومین جلسه تأیید خود در اوایل همین ماه با پرسشهای دشواری درباره این سند که «پروژه آتنا» نام دارد روبهرو شد. آیزاکمن گفت به تمام محتوای آن پایبند است، اما تأکید کرد که دستورالعملهایش ممکن است تغییر کند. نسخه دیجیتال این سند اکنون بهطور گسترده در اینترنت در حال گردش است و اهداف اولیه او برای ۲۰ روز نخست حضور در سمت جدید را مشخص میکند.
وبسایت Gizmodo نتوانسته بهطور مستقل این نسخه را تأیید کند، اما کیت کوینگ ـ کارمند سابق ناسا، فردی آگاه از درون سازمان و سردبیر NASA Watch ـ صحت آن را تأیید کرده است.
از زمان نگارش اولیه پروژه آتنا پس از نامزدی آیزاکمن در ژانویه، اتفاقات زیادی رخ داده و برخی از موارد ذکرشده در آن ممکن است تغییر کنند. علاوه بر این، هر آنچه در فهرست آرزوهای آیزاکمن آمده نیازمند تأیید کنگره است. بنابراین این طرح بیشتر شبیه فهرستی از خواستهها و چشماندازهای اوست تا یک نقشه راه قطعی.
با این حال، بعید است آیزاکمن فراتر از خطوطی که پروژه آتنا برای اداره او ترسیم کرده حرکت کند. این سند تصویری از آنچه او امیدوار است در ناسا به انجام برساند ارائه میدهد و نشان میدهد که قصد دارد از همان ابتدا با سرعت عمل کند.
روز سوم: بازنگری در نیروی کار و روندهای کاری ناسا
پنهان نیست که ناسا با چالشهای جدی در زمینه بهرهوری روبهروست. کاوش فضایی دشوار و پرهزینه است، بنابراین چندان عجیب نیست که برخی مأموریتهای کلیدی سالها عقب افتاده و بسیار بیش از بودجه هزینه داشتهاند. با افزایش فشار برای پیشی گرفتن از چین در بازگشت به ماه و رسیدن به مریخ، آیزاکمن قصد دارد این مشکلات را مستقیماً هدف قرار دهد.
بر اساس پروژه آتنا، او در روز سوم مدیریت خود نگاه دقیقی به نیروی کار و روندهای کاری سازمان خواهد انداخت. هدف آیزاکمن این است که «افرادی را که باید مورد تقدیر قرار گیرند و کسانی را که نیاز به بهبود یا احتمالاً جدایی از سازمان دارند شناسایی کند.»
پیش از نگرانی، این الزاماً به معنای دور تازهای از اخراجها در ناسا نیست. نیروی کار سازمان پیشتر در نتیجه تعدیلها و خریدهای گسترده حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است. اما اگر آیزاکمن به این برنامه پایبند بماند، به نظر میرسد بازسازیهایی در راه باشد تا به کارایی شبیه کسبوکار دست یابد.
پروژه آتنا تصویری کلی از این روند ارائه میدهد که با درخواست «پیشنهادهای ادغام» از مدیران ارشد ناسا آغاز میشود. همچنین شامل سادهسازی ساختار سازمانی، حذف نقشهای معاون و دستیار، پایان دادن به «جلسات بزرگ تکراری و سایر عوامل کاهش بهرهوری» و تعلیق شوراها و کمیتههایی است که تصمیمگیری را به تأخیر میاندازند.
روز نهم: تعیین مسیر به سوی مریخ
پس از آنکه ناسا فرضاً مانند یک ماشین روان شروع به کار کند، آیزاکمن امیدوار است پروژه «المپوس» را آغاز کند. سند آتنا این پروژه را بهعنوان «برنامهای اختصاصی، در همکاری با صنعت و شرکای بینالمللی، برای پرتاب یک مأموریت بدون سرنشین به مریخ در پنجره پرتاب سال ۲۰۲۶» توصیف میکند.
هدف پروژه المپوس فرود نخستین زیرساختها بر سطح مریخ است تا زمینه فناوری لازم برای مأموریتهای سرنشیندار آینده فراهم شود. آیزاکمن در دومین جلسه تأیید خود اذعان کرد که بازگرداندن فضانوردان آمریکایی به ماه فوریت بیشتری دارد تا پرتاب مأموریت مریخ، اما همچنان بر این باور است که ناسا میتواند همزمان روی هر دو هدف کار کند.
برای کمک به ناسا در رسیدن به سیاره سرخ، آیزاکمن قصد دارد برنامه پیشرانش هستهای الکتریکی سازمان را گسترش دهد. این نوع پیشرانش انرژی خود را از واکنشهای شکافت هستهای میگیرد، نه از واکنشهای احتراق سنتی، و در عمل انرژی نامحدودی برای پروازهای اعماق فضا تولید میکند.
روز بیستویکم: یکپارچهسازی هوانوردی
با توجه به اینکه برنامههای فضایی ناسا بیشترین توجه را به خود جلب کردهاند، بسیاری فراموش میکنند که نخستین «A» در نام این سازمان به هوانوردی اشاره دارد. این بخش از ناسا مسئول پژوهش و توسعه فناوریهای نوین هوانوردی در چندین مرکز مختلف از جمله ایمز، آرمسترانگ، گلن و لنگلی است.
طبق پروژه آتنا، تحت رهبری آیزاکمن این وضعیت ممکن است تغییر کند. در سند دستور داده شده که فعالیتهای مرتبط با هوانوردی در یک مدیریت مأموریت واحد و در یک مرکز اصلی عملیاتی یکپارچه شوند. همچنین ذکر شده که داراییهای هوانوردی عمدتاً در مرکز تحقیقات پرواز آرمسترانگ مستقر خواهند شد.
احتمالاً کاهش برخی برنامهها نیز در دستور کار خواهد بود، زیرا در سند آمده است که آیزاکمن همه برنامهها را از نظر میزان ارتباط بررسی خواهد کرد و منابع را بر فناوریهای پیشرفته متمرکز خواهد ساخت.
هنوز مشخص نیست که آیزاکمن واقعاً بتواند همه این اقدامات را در ۲۰ روز نخست یا حتی در آینده نزدیک عملی کند، اما روشن است که قصد ندارد رویکردی عادی و تکراری در پیش گیرد. در زمانی که انتظارات از ناسا در ایالات متحده به بالاترین سطح رسیده، او قطعاً با فشار عظیمی برای بازگرداندن سازمان به مسیر درست ـ و آن هم سریع ـ روبهرو خواهد بود.
