دهه‌ها سوءمدیریت همراه با خشکسالی طولانی ایران را به آستانه آنچه کارشناسان «ورشکستگی آبی» می‌نامند رسانده است. مخازن تقریباً خالی و بارش در پایین‌ترین سطح ثبت‌شده قرار دارد و مقام‌ها در تهران، شهری با حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت، جیره‌بندی آب را آغاز کرده‌اند.
رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان هشدار داده بحران آب می‌تواند به تخلیه بخش‌هایی از تهران منجر شود و حتی احتمال انتقال پایتخت را مطرح کرده است. کاوه مدنی، مدیر مؤسسه آب، محیط‌زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل در کانادا، گفته هشدارهای دولت با واقعیت موجود فاصله دارد و مقام‌ها برای جلوگیری از نگرانی عمومی بیش از حد محتاط عمل می‌کنند.
ورشکستگی آبی زمانی رخ می‌دهد که مصرف از عرضه پیشی بگیرد و منابع به‌طور غیرقابل بازگشت کاهش یابد؛ وضعیتی که به گفته کارشناسان نتیجه سیاست‌های نادرست دولت در توسعه کشاورزی و خودکفایی است. ایران اکنون گرفتار شدیدترین خشکسالی ۶۰ سال اخیر است. پزشکیان اعلام کرده اگر بارش ادامه نیابد، جیره‌بندی گسترده و حتی تخلیه تهران اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
از هفته گذشته آب تهران شب‌ها قطع می‌شود و مردم به کاهش مصرف روزانه فراخوانده شده‌اند. پنج مخزن اصلی تأمین آب تهران تنها ۱۱ درصد ظرفیت دارند. در مشهد، دومین شهر بزرگ کشور، ذخایر زیر ۳ درصد ظرفیت سقوط کرده و سه سد از چهار سد از کار افتاده‌اند. در سطح ملی، ۱۹ سد بزرگ کاملاً خشک شده و بیش از ۲۰ سد کمتر از ۵ درصد ظرفیت دارند.
مقام‌ها هنوز برنامه مشخصی برای مقابله با بحران ارائه نکرده‌اند. پزشکیان در مجلس اعلام کرده آماده است اختیار کامل حل مشکل را به کسانی بدهد که مدعی توانایی هستند. مدنی تأکید کرده جامعه از وخامت اوضاع آگاه نیست و دولت از درخواست کاهش مصرف می‌ترسد. کمبود آب در سال‌های اخیر بارها موجب اعتراض‌های مردمی شده است، از جمله در خوزستان در تابستان ۲۰۲۱ که با سرکوب خونین مواجه شد.
کارشناسان می‌گویند راهکارهای کوتاه‌مدت وجود دارد اما بدون اصلاحات بنیادی و تصمیم‌های سخت، فاجعه اجتناب‌ناپذیر است. اعظم بهرامی، کارشناس توسعه پایدار، گفته باید برنامه‌ریزی و ارزیابی دقیق برای جلوگیری از هدررفت آب انجام شود. ایران حدود ۸۵ درصد نیاز غذایی خود را در داخل تولید می‌کند؛ راهبردی که تحت فشار تحریم‌ها شکل گرفته اما به گفته کارشناسان منابع آبی کشور برای ادامه این سیاست کافی نیست.
