بازیافت پلاستیک با شکستهایی مواجه شده و تنها حدود ۹ درصد از پلاستیکهای تولیدشده در جهان بازیافت میشوند. این رقم در مقایسه با صنعت نساجی بسیار بالاست؛ چرا که تنها نیم درصد از منسوجات بازیافت میشوند.
یکی از چالشهای اصلی در بازیافت منسوجات، ترکیب مواد مختلف در یک لباس است. وجود دکمه، زیپ و بهویژه اسپندکس، فرآیند بازیافت را پیچیدهتر میکند. ترکیبهای مصنوعی جدید باعث شده لباسها راحتتر پوشیده شوند اما بازیافت آنها دشوارتر شود.
استوارت پینا فلیز، مدیرعامل و همبنیانگذار شرکت MacroCycle، در گفتوگو با TechCrunch گفته است: «در بازیافت، مشکل این است که نمیتوان زباله را پیشبینی کرد. زبالهها آلودگیهای بیشماری دارند.»
شرکت MacroCycle راهحلی ارائه کرده که میتواند هزینه بازیافت پلاستیک را به سطح مواد اولیه برساند. این استارتاپ روشی برای استخراج الیاف مصنوعی مطلوب از منسوجات دورریختنی طراحی کرده و باقی مواد را کنار میگذارد. این شرکت یکی از ۲۰ فینالیست رویداد Startup Battlefield است و در کنفرانس TechCrunch Disrupt در سانفرانسیسکو ارائه خواهد داشت.
پینا فلیز با چالشهای بازیافت پلاستیک آشناست. او پیشتر در کارخانه بازیافت شیمیایی شرکت ExxonMobil فعالیت داشته؛ جایی که پلاستیکها با حرارت به هیدروکربنهای سادهتر تبدیل میشوند. این روش مؤثر است اما انرژی زیادی مصرف میکند و دیاکسید کربن زیادی تولید میکند.
او گفته: «این را از نزدیک دیدم و فهمیدم باید کاری کرد.»
پس از ترک اکسون، پینا فلیز تصمیم گرفت در MIT دوره MBA بگذراند. در آنجا با یان-گئورگ روزنبوم آشنا شد؛ پژوهشگری که روش جدیدی برای بازیافت پلاستیک توسعه داده بود. پینا فلیز گفته: «وقتی فناوری او را دیدم، فکر کردم بیش از حد خوب است که واقعی باشد.»
این دو نفر در پاییز ۲۰۲۲ تصمیم گرفتند فناوری خود را به کسبوکار تبدیل کنند. بهار سال بعد، آنها برای توسعه بیشتر این فناوری به برنامه بورسیه Breakthrough Energy راه یافتند. پینا فلیز گفته: «به هم نگاه کردیم و گفتیم، خب، انگار باید تماموقت روی این کار تمرکز کنیم.» شرکت MacroCycle اوایل امسال موفق شد ۶.۵ میلیون دلار سرمایه اولیه جذب کند.
برای درک بازیافت پلاستیک، باید کمی با شیمی این ماده آشنا بود. پلاستیکها از زنجیرههای بلند مونومرها تشکیل شدهاند؛ واحدهای شیمیایی تکرارشونده. بیشتر روشهای بازیافت شیمیایی، این زنجیرهها را به اجزای کوچکتر از جمله مونومرها تجزیه میکنند تا بتوان آنها را دوباره به پلاستیک اولیه تبدیل کرد.
روش MacroCycle متفاوت است؛ این شرکت زنجیرههای پلیمری را تجزیه نمیکند، بلکه آنها را به شکل حلقههایی به نام ماکروسایکل درمیآورد. این حلقهها باقی میمانند و حلالهای مختلف آلودگیها را شستوشو میدهند؛ آلودگیهایی که خود نیز قابل بازیافت هستند. سپس حلقهها باز میشوند و زنجیره پلیمری دوباره شکل میگیرد. پینا فلیز گفته: «وقتی حلقهها باز میشوند، تمایل دارند با هم ترکیب شوند، و در پلیاستر، هرچه زنجیره بلندتر باشد، کیفیت بالاتر است.»
او اضافه کرده: «با حذف مراحل تکراری، توانستهایم روشی بسیار کممصرفتر از نظر انرژی ارائه دهیم.» به گفته او، فرآیند MacroCycle تا ۸۰ درصد انرژی کمتری نسبت به تولید پلیاستر نو مصرف میکند، در حالی که سایر روشهای بازیافت شیمیایی تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد صرفهجویی دارند.
این استارتاپ در حال راهاندازی راکتوری بزرگتر است که ۲۰۰۰ برابر نمونه اولیه آنها در دو سال و نیم گذشته ظرفیت دارد. این راکتور میتواند دستههایی ۱۰۰ کیلویی از مواد تولید کند تا برندهای مشتری آن را آزمایش کنند. پینا فلیز گفته شرکت از برندهای مد علاقهمند به این فناوری درآمدزایی دارد.
او گفته: «ما با اطمینان میگوییم که یکی از معدود بازیافتکنندگان شیمیایی عمومی هستیم—اگر نگوییم تنها شرکت—که میتواند این ماده را با قیمت برابر با مواد اولیه عرضه کند، به شرط آنکه نخستین تأسیسات صنعتی خود را بسازیم.»
پینا فلیز معتقد است این تنها راهی است که پلاستیک بازیافتی میتواند جایگزین سوختهای فسیلی در صنعت شود. او گفته: «سودآوری عامل اصلی نوآوری است، و اگر بخواهید شرکتهایی مثل ExxonMobil روشهای خود را تغییر دهند، این تغییر از درون اتفاق نمیافتد. باید فناوریای بسازیم که از نظر اقتصادی آنقدر جذاب باشد که نپذیرفتن آن برایشان هزینهبر باشد.»
