در شهر دورافتاده هوایتارا در پرو، ساختمانی که کلیسای سن خوان باپتیستا را در خود جای داده، چیزی فراتر از ظاهرش است. این بنا بر روی سازهای سهدیواره از دوران اینکا ساخته شده که به نام «کارپا واسـی» شناخته میشود؛ ساختاری که پایداری را با ویژگیای غیرمنتظره معاوضه کرده است.
در حالی که امپراتوری اینکا بیشتر با قلعه معروف ماچو پیچو از قرن پانزدهم شناخته میشود، گروهی از پژوهشگران در حال بررسی ویژگیهای صوتی کارپا واسـی هستند؛ بنایی منحصربهفرد که احتمالاً به همان دوره تعلق دارد. این تحقیقات نشان میدهد که برای شناخت تمدنهای گذشته، باید فراتر از ظاهر بناها را بررسی کرد.
استلا نِیر، استاد هنرهای بومی قاره آمریکا در دانشگاه کالیفرنیا لسآنجلس، گفته است: «ما در حال بررسی این احتمال هستیم که کارپا واسـی صداهای فرکانس پایین مانند ضربههای طبل را با کمترین بازتاب صوتی تقویت میکرده باشد. با این تحقیق، برای نخستین بار میتوانیم بفهمیم اینکاها از نظر صوتی چه چیزهایی را در این بنا ارزشمند میدانستند.»
تمدن اینکا پیش از ورود اسپانیاییها در قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم در آمریکای جنوبی شکوفا شده بود. در زمان ورود فاتحان اسپانیایی، قلمرو اینکاها از منطقهای در اکوادور امروزی تا جنوب شیلی امتداد داشت.
ساختمانی که در این تحقیق بررسی شده، تنها سه دیوار دارد؛ ساختاری که امکان هدایت صداهایی مانند ضربههای طبل به سمت فضای باز و فراتر از آن را فراهم میکند. نام «کارپا واسـی» بهمعنای «خانه چادری» به همین ساختار منحصربهفرد اشاره دارد و احتمال دارد اینکاها آن را با هدف تقویت صدا و موسیقی ساخته باشند.
استلا نِیر، استاد دانشگاه کالیفرنیا لسآنجلس، گفته است: «بسیاری از مردم معماری اینکا را با سنگکاریهای دقیق آن میشناسند، اما این فقط بخش کوچکی از ماجراست. آنها به چیزهای گذرا، موقتی و ناپایدار نیز توجه داشتند، و صدا یکی از آنها بود. صدا در معماری آند و اینکا بسیار ارزشمند و مهم بود—تا جایی که سازندگان حاضر شدند اندکی بیثباتی در ساختار را بپذیرند، فقط بهخاطر ظرفیت صوتی آن.»
پژوهشگران مدتهاست این بنا را میشناسند، اما نِیر و همکارانش احتمالاً نخستین کسانی هستند که به ظرفیت صوتی آن توجه کردهاند. این بنا تنها نمونه باقیمانده از کارپا واسـی است و طی ۶۰۰ سال گذشته به لطف کلیسایی که بر روی آن ساخته شده، پابرجا مانده است. اکنون تیم تحقیقاتی در حال طراحی مدلی است که نشان دهد صدا چگونه درون این سازه و به بیرون از آن منتشر میشده است.
نِیر در پایان گفته: «مطالعات صوتی بسیار حیاتی هستند، چون ما معمولاً درک خود از جهان اطراف—از جمله گذشتهمان—را بر اساس دیدن بنا میکنیم. اما زندگی را فقط با چشم تجربه نمیکنیم؛ همه حواس ما مهماند. بنابراین اگر صدا را دوباره وارد گفتوگو کنیم، درک ما از خودمان و تاریخمان تغییر خواهد کرد.»
