پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که ذهن انسان برای بیداری در نیمه‌شب ساخته نشده است. پس از ساعت ۱۲ شب، مغز شروع به عملکردی متفاوت می‌کند و فرد را به سمت تصمیم‌های ناگهانی، رفتارهای پرخطر و افکار مزاحم سوق می‌دهد؛ افکاری که در تاریکی شب سنگین‌تر از روز به نظر می‌رسند.
الیزابت کلرمن، متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه هاروارد و از پژوهشگران نظریه «ذهن پس از نیمه‌شب»، می‌گوید ترکیب شیمیایی مغز در ساعات پایانی شب واقعاً تغییر می‌کند. او در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۲۲ گفته بود: «میلیون‌ها نفر در نیمه‌شب بیدار هستند، و شواهد خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد مغز آن‌ها در این ساعات به خوبی روز عمل نمی‌کند.» او خواستار تحقیقات بیشتر شد تا از آسیب‌های احتمالی ناشی از خستگی و زیست‌شناسی جلوگیری شود.
این نظریه بر پایه ریتم شبانه‌روزی بدن بنا شده؛ همان ساعت درونی که خواب، هورمون‌ها و خلق‌وخو را تنظیم می‌کند. در طول روز، مغز برای همکاری، تمرکز و دریافت پاداش تنظیم شده است. اما پس از تاریکی، این سیستم‌ها به حالت بقا تغییر می‌کنند. انسان نسبت به تهدیدها هوشیارتر و نسبت به افکار منفی حساس‌تر می‌شود؛ بازمانده‌ای از دوران کهن که شب را با خطر همراه می‌دانست.
این ساختار قدیمی در دنیای امروز پیامدهایی دارد. پژوهشگران هشدار داده‌اند که افراد در ساعات پایانی شب بیشتر در معرض پرخوری، بازگشت به رفتارهای اعتیادآور یا اقدامات آسیب‌زننده به خود هستند. یک مطالعه نشان داده که خطر خودکشی بین نیمه‌شب تا شش صبح سه برابر می‌شود؛ زمانی که قدرت استدلال، کنترل رفتار و مهار هیجانات در ضعیف‌ترین حالت خود قرار دارد. نویسندگان این مطالعه نوشته‌اند: «خودکشی، که پیش‌تر غیرقابل تصور بود، به راهی برای فرار از تنهایی و درد تبدیل می‌شود.»
پس از نیمه‌شب، مغز شروع به فریب دادن فرد می‌کند. گشت‌وگذار در زندگی غریبه‌ها، خریدهای ناگهانی و بحث‌های آنلاین همگی مدارهای بی‌قرار ذهن را تغذیه می‌کنند. بدون خواب، احساسات شکننده می‌شوند و دیدگاه فرد به‌هم می‌ریزد تا جایی که افکار کوچک، بزرگ و سنگین به نظر می‌رسند.
پژوهشگران هاروارد و مؤسسه تحقیقاتی عمومی ماساچوست معتقدند این حوزه می‌تواند درک ما از بی‌خوابی، مصرف مواد و حتی کارهای شیفتی را تغییر دهد. برای کسانی که به‌ناچار شب‌زنده‌دار هستند—مانند پرستاران، خلبانان یا کارکنان انبارها—مغز ممکن است ساعت‌ها در حالت تغییر یافته فعالیت کند.
توصیه فعلی ساده است: بعد از نیمه‌شب به مغزتان اعتماد نکنید. چیزی بخورید، به دوستی پیام بدهید، و بخوابید. ذهن ممکن است تاریکی را تحمل کند، اما برای زندگی در آن ساخته نشده است.
