برای بسیاری از ما، وقتی صحبت از پلهای زمینی میشود، معمولاً پل زمینی برینگ به ذهن میرسد؛ منطقهای که در واقع بیشتر شبیه باتلاق بود و انسانهای باستانی در دوران یخبندان آخر از طریق آن از سیبری به آمریکای شمالی مهاجرت کردند. اما اکنون گروهی از باستانشناسان ترک، شواهدی از وجود یک پل زمینی دیگر در سواحل آناتولی یافتهاند که ممکن است نقش مهمی در مهاجرت انسانهای اولیه ایفا کرده باشد.
این تیم بیش از ۱۰۰ ابزار سنگی را از ده سایت مختلف در شبهجزیره آوالیک کشف کردهاند. یافتهها نشان میدهد که پلی زمینی، که اکنون زیر آب قرار دارد، زمانی غرب آسیا را به اروپا متصل میکرد و امکان جابهجایی انسانها بین این دو قاره را فراهم میساخته است. اگر این نظریه تأیید شود، فصل تازهای از تاریخ مهاجرت انسان در دوران تحول و تکامل گونهی ما آشکار خواهد شد.
در مقالهای که روز جمعه در نشریه Journal of Island and Coastal Archaeology منتشر شد، پژوهشگران نوشتند: «این مطالعه ظرفیتهای دوره پارینهسنگی در منطقه آوالیک را بررسی میکند؛ منطقهای در غرب آناتولی که تاکنون در باستانشناسی عصر پلیستوسن کمتر مورد توجه قرار گرفته است.» آنها افزودند که این یافتهها حضور مستند نشدهای از انسانهای پارینهسنگی را نشان میدهد و آوالیک را به نقطهای امیدوارکننده برای تحقیقات آینده درباره پراکندگی انسانهای اولیه در شمال شرقی دریای اژه تبدیل میکند.
دوره پارینهسنگی (حدود ۲.۶ میلیون تا ۱۲ هزار سال پیش) و عصر پلیستوسن (حدود ۲.۵ میلیون تا ۱۱,۷۰۰ سال پیش) تقریباً بازه زمانی مشابهی را پوشش میدهند؛ اولی اصطلاحی انسانشناسی است و دومی اصطلاحی زمینشناسی.
در دوران یخبندان آخر، سطح دریا بسیار پایینتر از امروز بود و چشمانداز زمین کاملاً متفاوت بود. جزایر و شبهجزیرههای آوالیک در آن زمان احتمالاً بخشی از یک خشکی پیوسته بودند که آناتولی را به اروپا متصل میکرد.
با وجود این، پژوهشگران مدتها بر این باور بودند که انسان خردمند عمدتاً از طریق شام و بالکان به اروپا رسیده است. اما ابزارهای تازه کشفشده نشان میدهد که انسانها در مناظر فراموششده آوالیک حضور داشتهاند. این ابزارها شامل تبرهای دستی، شکافندهها و ابزارهای سنگی لوالوا هستند که لبههای تیز داشته و احتمالاً بهعنوان چاقو استفاده میشدهاند. تیم تحقیقاتی معتقد است که این یافتهها روایت جایگزینی از مهاجرت انسانهای اولیه ارائه میدهد.
گوکنور کاراهان، باستانشناس دانشگاه حاجتتپه، در بیانیهای گفت: «وجود این ابزارها در آوالیک اهمیت ویژهای دارد، زیرا شواهد مستقیمی ارائه میدهد که نشان میدهد این منطقه بخشی از سنتهای فناورانه گستردهای بوده که در آفریقا، آسیا و اروپا مشترک بودهاند.»
او افزود: «لحظهای فراموشنشدنی برای ما بود. در دست گرفتن نخستین ابزارها هم احساسی بود و هم الهامبخش.»
برای تأیید این نظریه، تاریخگذاری دقیق آثار، حفاریهای لایهنگاری و بازسازی محیط باستانی ضروری خواهد بود؛ از جمله احتمال جستوجوی آثار در کف دریای اژه.