در سال ۲۰۲۱، پژوهشگرانی که در ایالت نیومکزیکو کار می‌کردند، مقاله‌ای منتشر کردند که به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات باستان‌شناسی آمریکا دامن زد. این مطالعه، ردپاهای انسانی در پارک ملی وایت سندز (White Sands National Park) را توصیف می‌کند که قدمت آن‌ها بین ۲۳,۰۰۰ تا ۲۱,۰۰۰ سال پیش برآورد شده است—قدیمی‌ترین ردپاهای انسانی شناخته‌شده در آمریکای شمالی. این یافته، باور دیرینه‌ای را به چالش می‌کشد که اولین ساکنان قاره آمریکای شمالی را به مردمان «کلوویس» نسبت می‌داد، مردمانی که حدود ۱۳,۰۰۰ تا ۱۳,۵۰۰ سال پیش و در پایان آخرین عصر یخبندان به این قاره آمده بودند.
از آنجا که ردپاها به‌طور مستقیم قابل تاریخ‌گذاری نیستند، محققان برای تعیین سن آن‌ها، دانه‌های گیاهان آبی (مانند Ruppia cirrhosa) را که در لایه‌های بالایی و پایینی این ردپاها یافت شده بودند، با استفاده از روش رادیوکربن‌سنجی مورد بررسی قرار دادند. هرچند برخی منتقدان معتقدند که این دانه‌های باستانی نمایانگر دقیق سن مکان نیستند، تحقیق تازه‌ای که اخیراً در مجله Science Advances منتشر شده، شواهد بیشتری در حمایت از این تاریخ‌گذاری اولیه ارائه می‌دهد. در این میان، دانه‌های گیاه Ruppia بار دیگر به نقطه‌ی تمرکز این مناقشه تبدیل شده‌اند.
پژوهشگران از جمله ونس هالیدی، باستان‌شناس و زمین‌شناس از دانشگاه آریزونا و از نویسندگان مقاله ۲۰۲۱، در مطالعه جدید نوشتند:
«موضوع زمان ورود نخستین انسان‌ها به آمریکا مدت‌هاست محل مناقشه بوده و شواهد یافت‌شده در وایت سندز نیز بحث‌های زیادی درباره اعتبار تاریخ‌گذاری‌ها به وجود آورده است. این مقاله نتایج یک مطالعه زمین‌شناسی مستقل را با تاریخ‌گذاری‌های جدید—عمدتاً از یک منبع سوم کربن—ارائه می‌دهد که از تاریخ‌گذاری اولیه پشتیبانی می‌کند.»
در این مطالعه، تیم تحقیقاتی مواد آلی جدید از جمله دانه‌های Ruppia را از لایه‌های زمین‌شناسی تازه‌ای که با ردپاها مرتبط‌اند، رادیوکربن‌سنجی کردند. برآورد جدید آن‌ها برای قدمت لایه‌های حاوی ردپا بین ۲۳,۰۰۰ تا حدود ۱۷,۰۰۰ سال پیش است که با تخمین اولیه هم‌پوشانی دارد. تاریخ‌گذاری در ناحیه‌ای به نام Gypsum Overlook عددهایی بین ۲۲,۴۰۰ تا ۲۰,۷۰۰ سال پیش را نشان داده که حتی دقیق‌تر با برآورد اولیه هماهنگ است.
اگر این ردپاها واقعاً مربوط به ۲۳,۰۰۰ سال پیش باشند، به این معناست که انسان‌ها پیش از حداکثر عصر یخبندان (Last Glacial Maximum) به قاره آمریکا رسیده بودند—یعنی زمانی که یخ‌ها از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام یک سد طبیعی ایجاد کرده بودند. حتی اگر این قدمت فقط ۱۷,۰۰۰ سال باشد، باز هم نشان می‌دهد انسان‌ها پیش از پایان عصر یخبندان (حدود ۱۱,۷۰۰ سال پیش) در این منطقه حضور داشته‌اند.
نیکلاس فِلستِد، محقق دانشگاه سوانزی بریتانیا که در این مطالعه نقشی نداشت، در ایمیلی به گیزمودو گفت:
«این یافته، دیدگاه ما نسبت به مهاجرت اولیه انسان‌ها به قاره آمریکا و حتی تکامل انسان را دگرگون می‌کند. این شواهد تقریباً تایید می‌کنند که مسیرهای مهاجرتی مختلفی به‌جز گذرگاه یخ‌زُدوده‌شده‌ی معروف (ice-free corridor) در ۱۴,۰۰۰ سال پیش وجود داشته‌اند.»
به گفته فلستد، انسان‌های اولیه ممکن است با پریدن از جزیره‌ای به جزیره دیگر در امتداد دریای برینگ و سواحل اقیانوس آرام، یا حتی با عبور دریایی از اقیانوس اطلس یا آرام به آمریکا رسیده باشند.
کارن مورنو، دیرین‌زیست‌شناس از دانشگاه استرال در شیلی، نیز بیان کرد که این یافته با شواهد موجود در سایت‌های آمریکای جنوبی مانند مونته ورد، پیلاوکو، پدرا فُرادا و آرویو دل ویزکاینو هم‌راستاست—جایی که شواهد حضور انسان‌ها به ۱۶,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ سال پیش، یا حتی ۳۰,۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.
او گفت:
«شواهد آمریکای جنوبی مدت‌ها نادیده گرفته شده‌اند، و خوشحالم که پژوهش‌های آمریکای شمالی اکنون در جهتی حرکت می‌کنند که تحقیقات ما در جنوب از ابتدا بر آن تأکید داشت.»
با این حال، مطالعه‌ای که در آوریل گذشته منتشر شد، یک بار دیگر اعتبار تاریخ‌گذاری رادیوکربن در مورد مواد آلی سایت وایت سندز را زیر سوال برده است. نکته‌ی محوری این نقد، پدیده‌ای موسوم به اثر آب سخت (Hard Water Effect) است.
دیوید راچال، زمین‌باستان‌شناس از شرکت Vieja Consulting، در ایمیلی به گیزمودو توضیح داد که:
گیاهان آبی مانند Ruppia برخلاف گیاهان خشکی‌زی، کربن را از آب‌های زیرزمینی جذب می‌کنند. این آب حاوی سنگ آهک حل‌شده‌ی بسیار قدیمی است، که باعث می‌شود سن ظاهری گیاه در روش رادیوکربن‌سنجی بسیار بیشتر از سن واقعی آن به نظر برسد.
راچال می‌گوید مدل جدید آن‌ها نشان می‌دهد که Ruppia در خودِ محل رشد نکرده بلکه به آنجا شسته شده است.
«هیچ مدرک فیزیکی وجود ندارد که نشان دهد این گیاه واقعاً در محل رشد کرده باشد. و اگر چنین نبوده، اثر آب سخت همچنان باقی‌ست. هر نمونه دیگری که با تاریخ دانه‌های Ruppia هم‌خوانی دارد، نیز مشکوک خواهد بود.»
حتی بدون در نظر گرفتن اثر آب سخت، ردپاهای ۲۳,۰۰۰ ساله سؤالات بزرگی را مطرح می‌کنند.
بن پاتر، انسان‌شناس دانشگاه آلاسکا فِربَنکس (که در این مطالعه دخیل نبوده) می‌گوید:
«ما برای درک هویت، رفتار و سرنوشت این جمعیت‌ها، به شواهد واقعی انسانی مانند ابزارها نیاز داریم. ردپاها به‌تنهایی کافی نیستند.»
در نهایت، این مطالعه جدید آخرین ضربه در مجادله‌ٔ داغ "اولین آمریکایی‌ها"ست. حالا توپ در زمین مخالفان است—و احتمالاً پاسخ آن‌ها زیاد طول نخواهد کشید.