عطارد شرایط سختی دارد. این سیاره نه تنها کوچک‌ترین سیاره منظومه شمسی است، بلکه نزدیک‌ترین سیاره به خورشید نیز هست. این موقعیت نامطلوب باعث شده عطارد دچار ترک‌ها و شکاف‌هایی در سطح خود شود و فشارهایی را بر پوسته‌اش تجربه کند. به‌تازگی یک مطالعه نشان داده است که این فشارها به شکل‌گیری این ویژگی‌ها کمک کرده‌اند.
عطارد خشک، ناهموار و پوشیده از دهانه‌های برخوردی است؛ این سیاره به نظر می‌رسد دچار دگرگونی شده، با صخره‌ها و لبه‌های بلندی که سطح آن را زینت داده‌اند، همراه با خطوط شکستگی‌ای که در سراسر سطح آن امتداد یافته‌اند. منشأ این زخم‌های سطحی عطارد مدت‌ها یک راز بوده: چگونه این سیاره میلیاردها سال پیش پس از شکل‌گیری، به چنین شکلی سرد شده و منقبض شده است؟ حالا مشخص شده که پاسخ ممکن است در نزدیکی بیش از حد آن به خورشید نهفته باشد. تیمی از پژوهشگران دانشگاه برن با ساخت مدل‌های فیزیکی از عطارد بررسی کردند که نیروهای جزر و مدی خورشید تا چه حد بر این سیاره کوچک تأثیر گذاشته‌اند. آن‌ها دریافتند که خورشید ممکن است در شکل‌گیری و جهت‌گیری ویژگی‌های تکتونیکی سطح عطارد در طولانی‌مدت نقش مهمی ایفا کرده باشد. نتایج این پژوهش در مجله Journal of Geophysical Research: Planets منتشر شده است.
سیارات از مواد داغ و مذابی که پس از تولد یک ستاره باقی می‌ماند تشکیل می‌شوند. با گذر زمان، این مواد سرد شده و منقبض می‌شوند، و در نتیجه سیاره جمع شده و پوسته‌اش دچار چین‌خوردگی و ترک می‌شود. شواهد نشان داده‌اند که عطارد نه تنها جمع شده، بلکه سطح آن نیز به‌صورت جانبی جابه‌جا شده است. شکاف‌ها و ترک‌هایی نیز در پوسته سنگی آن شکل گرفته‌اند. دانشمندان پیش‌تر تصور می‌کردند که فرآیند خنک شدن و انقباض عامل اصلی شکل‌گیری این ویژگی‌ها بوده، اما این مطالعه جدید نشان می‌دهد که مدار نزدیک عطارد به خورشید نیز ممکن است در این فرایند دخیل باشد.
عطارد یکی از خاص‌ترین مدارها را در منظومه شمسی دارد. این سیاره هر ۸۸ روز زمینی یک بار به دور خورشید می‌گردد و در این مدت، سه بار نیز به دور محور خود می‌چرخد. مدار آن بسیار بیضوی است و نسبت به صفحه مداری زمین حدود ۷ درجه انحراف دارد؛ این ویژگی‌ها باعث می‌شود نیروهای جزر و مدی‌ای که عطارد از خورشید دریافت می‌کند، بسیار متغیر باشند. لیلیان بورکهارد، پژوهشگر بخش تحقیقات فضایی و علوم سیاره‌ای در مؤسسه فیزیک دانشگاه برن و نویسنده اصلی این مطالعه، در بیانیه‌ای گفت: «این ویژگی‌های مداری، تنش‌های جزر و مدی‌ای ایجاد می‌کنند که ممکن است اثراتی بر سطح سیاره بر جای بگذارند. ما الگوهای تکتونیکی‌ای بر سطح عطارد می‌بینیم که نشان می‌دهند تنها فرآیند خنک شدن و انقباض در کار نبوده است.»
تیم تحقیقاتی سعی داشت بررسی کند که این نیروهای جزر و مدی چگونه در شکل‌دهی پوسته عطارد نقش داشته‌اند. آن‌ها با استفاده از مدل‌های فیزیکی از عطارد طی ۴ میلیارد سال گذشته، محاسبه کردند که نیروهای جزر و مدی خورشید چگونه ممکن است تنش‌های سطحی عطارد را تحت تأثیر قرار داده باشند. نتایج نشان دادند که کشش گرانشی متغیر خورشید در طول زمان بر ویژگی‌های تکتونیکی عطارد تأثیر گذاشته است.
بورکهارد افزود: «تنش‌های جزر و مدی تا کنون تا حد زیادی نادیده گرفته شده بودند، چون تصور می‌شد به‌قدر کافی قوی نیستند تا نقش مهمی ایفا کنند. اما نتایج ما نشان می‌دهند که هرچند اندازه این تنش‌ها به تنهایی برای ایجاد گسل کافی نیست، اما جهت تنش‌های برشی ناشی از جزر و مد می‌تواند با الگوهای مشاهده‌شده لغزش گسل‌ها بر سطح عطارد هماهنگ باشد.»
این یافته‌های جدید می‌توانند به درک بهتر ما از سیارات دیگر نیز کمک کنند، و نشان دهند که چگونه نیروهایی ظریف‌تر از تکتونیک می‌توانند تأثیرات پایداری بر سطح سیارات داشته باشند. بورکهارد می‌گوید: «درک نحوه تغییر شکل سیاره‌ای مانند عطارد به ما کمک می‌کند بفهمیم که اجرام سیاره‌ای طی میلیاردها سال چگونه تکامل می‌یابند.»
دانشمندان این مطالعه امیدوارند که با مأموریت بپی‌کلمبو اطلاعات بیشتری درباره سطح دگرگون‌شده عطارد به دست آورند. این مأموریت در اکتبر ۲۰۱۸ توسط همکاری مشترک آژانس فضایی اروپا (ESA) و آژانس فضایی ژاپن (JAXA) آغاز شد. بپی‌کلمبو سومین فضاپیمایی است که به عطارد سفر می‌کند؛ سیاره‌ای که به دلیل کشش گرانشی شدید خورشید، رسیدن به آن بسیار دشوار است—کششی که شاید سطح این سیاره را دگرگون کرده باشد.