ایران و ایالات متحده شاید بر سر بسیاری از مسائل اختلاف داشته باشند (و شاید از نظر فنی در حال حاضر با یکدیگر در وضعیت جنگی باشند)، اما ظاهراً بر سر یک موضوع، مقامات هر دو کشور نظر مشابهی دارند: واتساپ، اپلیکیشن چت فراگیر شرکت متا، یک تهدید برای داده‌هاست و نباید به آن اعتماد کرد.
از زمانی که فیس‌بوک در سال ۲۰۱۴ واتساپ را با قیمت ۱۹ میلیارد دلار خرید، شرکت مارک زاکربرگ تلاش کرده است این اپ را به عنوان ابزار ارتباطی برتر با محوریت حریم خصوصی معرفی کند. واتساپ بارها گفته است: «رمزگذاری سرتاسری باعث می‌شود پیام‌ها و تماس‌های شخصی فقط بین شما و فردی که با او ارتباط دارید باقی بماند. هیچ‌کس خارج از این چت، حتی واتساپ، نمی‌تواند آن‌ها را بخواند، گوش دهد یا به اشتراک بگذارد.» در عین حال، زاکربرگ سعی داشته این اپ را به یکی از پرکاربردترین اپلیکیشن‌های جهان تبدیل کند. این تلاش‌ها تا حد زیادی موفقیت‌آمیز بوده است: واتساپ در سراسر جهان، از جمله بخش‌های بزرگی از اروپا، آمریکای لاتین و خاورمیانه، مورد استفاده قرار می‌گیرد و حدود ۳ میلیارد کاربر ماهانه دارد.
با این حال، فعالان و پژوهشگران بارها نسبت به تضمین‌های واقعی حریم خصوصی این اپ ابراز تردید کرده‌اند — تردیدهایی که این هفته و در پی دو جنجال تازه پیرامون این اپلیکیشن دوباره به صدر اخبار بازگشتند.
هفته گذشته، تلویزیون دولتی ایران با انتشار هشداری از مردم خواست واتساپ را از گوشی‌ها و دستگاه‌های خود حذف کنند و مدعی شد — بدون ارائه هیچ مدرکی — که اطلاعات این اپ می‌تواند با اسرائیل به اشتراک گذاشته شود. خبرگزاری آسوشیتدپرس اولین بار این ادعای دولت ایران را گزارش داد. چنین هشدارهایی از سوی ایران در مورد نفوذ اسرائیل بر شرکت‌های غربی در ظاهر چندان عجیب نیست، اما نکته قابل توجه این است که نهادهای رسمی آمریکا نیز ظاهراً مشکل مشابهی را با این اپلیکیشن می‌بینند.
روز دوشنبه، سایت آکسیوس گزارش داد که مدیر ارشد اداری مجلس نمایندگان آمریکا، که خدمات پشتیبانی به قانون‌گذاران و کارکنان آن‌ها ارائه می‌دهد، دستورالعملی صادر کرده که استفاده از واتساپ بر روی تلفن‌ها و دستگاه‌های دولتی را ممنوع می‌کند. این گزارش به ایمیلی اشاره می‌کند که در بین کارکنان مجلس نمایندگان توزیع شده و در آن آمده است: «کارکنان مجلس نمایندگان اجازه ندارند اپلیکیشن واتساپ را بر روی هیچ‌یک از دستگاه‌های متعلق به مجلس، از جمله نسخه‌های موبایل، دسکتاپ یا تحت وب این اپلیکیشن، دانلود یا نگه دارند.» در ادامه این ایمیل آمده است: «اگر بر روی دستگاه تحت مدیریت مجلس خود واتساپ نصب کرده‌اید، با شما تماس گرفته خواهد شد تا آن را حذف کنید.» هشدار ادامه می‌دهد: «دفتر امنیت سایبری واتساپ را یک خطر جدی برای کاربران دانسته، به دلیل عدم شفافیت در نحوه محافظت از داده‌های کاربران، نبود رمزگذاری داده‌های ذخیره‌شده و خطرات احتمالی امنیتی مرتبط با استفاده از آن.»
در بیانیه‌ای که متا در اختیار گیزمودو قرار داده، یک سخنگوی این شرکت گفته است: «ما نگران آن هستیم که این گزارش‌های نادرست [منتشر شده توسط رسانه‌های دولتی ایران] بهانه‌ای برای مسدودسازی خدمات ما در زمانی شود که مردم بیش از هر زمان دیگر به آن نیاز دارند.» این سخنگو افزود: «ما موقعیت مکانی دقیق کاربران را ردیابی نمی‌کنیم، سابقه‌ای از اینکه چه کسانی با چه کسانی در ارتباط هستند نگه نمی‌داریم و محتوای پیام‌های شخصی افراد را ردیابی نمی‌کنیم.» وی تأکید کرد: «ما هیچ اطلاعات انبوهی را در اختیار هیچ دولتی قرار نمی‌دهیم.» در واکنش به محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی مجلس نمایندگان، اندی استون، مسئول روابط عمومی متا گفت این شرکت «به شدیدترین شکل ممکن» با ارزیابی مدیر ارشد اداری مجلس مخالف است. گیزمودو برای دریافت جزئیات بیشتر با متا تماس گرفته است.
در گذشته، دفتر مدیریت اداری مجلس نمایندگان محدودیت‌هایی برای استفاده کنگره از برخی دیگر از اپ‌های محبوب، از جمله ابزار هوش مصنوعی چینی DeepSeek و همچنین ByteDance، مالک چینی تیک‌تاک، اعمال کرده بود. سنا تاکنون هیچ دستورالعمل مشابهی درباره واتساپ صادر نکرده است.
واتساپ در طول سال‌های گذشته بارها به‌دلیل مسائل امنیتی مورد انتقاد قرار گرفته است، هرچند این اپلیکیشن از رمزگذاری سرتاسری بسیار قدرتمندی استفاده می‌کند و هیچ مدرکی دال بر اینکه متا این رمزگذاری را نقض می‌کند وجود ندارد.
در همین حال، متا بارها متهم شده است که در مناقشات اسرائیل و فلسطین جانب اسرائیل را می‌گیرد. در سال ۲۰۲۳، سازمان دیده‌بان حقوق بشر این شرکت را متهم کرد که به‌طور سیستماتیک محتوای حامی فلسطین را در اینستاگرام و فیس‌بوک سرکوب می‌کند. در دسامبر گذشته، بی‌بی‌سی گزارش داد که متا فعالانه مانع از انتشار اخبار مربوط به جنگ غزه در مناطق فلسطینی شده است. حتی هیئت نظارت خود متا نیز اعلام کرده است که این شرکت در زمینه مدیریت محتوای حامی فلسطین فراتر از حد مجاز عمل کرده است.
هرچند تاکنون شواهد علنی از وجود «درب پشتی» برای دولت‌ها در واتساپ مشاهده نشده، اما در ماه مه، شرکت اطلاعات سایبری اسرائیلی NSO Group محکوم شد که بابت هک کردن ۱۴۰۰ کاربر واتساپ در سال ۲۰۱۹، مبلغ ۱۶۷ میلیون دلار به متا پرداخت کند.