تقریباً همه درباره دیوار بزرگ چین شنیدهاند، اما این بنای نمادین تنها مرز عظیم در شمال شرق آسیا نیست.
تیمی بینالمللی از پژوهشگران بخشی از «سامانه دیوارهای قرون وسطایی» (Medieval Wall System یا MWS) را مورد بررسی قرار دادهاند؛ شبکهای نسبتاً ناشناخته و بسیار دورافتاده از دیوارها، محوطهها و سنگرها که در سراسر چین، مغولستان و روسیه امتداد دارد. این پژوهش بهطور خاص بر روی بخشی به طول ۴۰۵ کیلومتر در مغولستان تمرکز داشته که با نام «قوس مغولستان» (Mongolian Arc) شناخته میشود. آنها همچنین حفاریای در یکی از محوطههای این سامانه انجام دادند. برخلاف دیواری ضخیم از سنگ، با یک خندق کمعمق مواجه شدند که نشان میدهد این مانع احتمالاً برای دفاع نظامی ساخته نشده بود.
جدعون شلاخ-لاوی (Gideon Shelach-Lavi)، باستانشناس دانشگاه عبری اورشلیم، در بیانیهای در مجله Antiquity گفت:
«ما میخواستیم بفهمیم که هدف از ساخت این محوطه و قوس مغولستان چه بوده است. آیا این سامانه در درجه اول ساختاری نظامی برای دفاع در برابر حملههای دشمن بود، یا ابزاری برای کنترل نواحی مرزی امپراتوری، مدیریت عبور و مرور، مقابله با ناآرامیهای مدنی و جلوگیری از حملات کوچک؟»
سامانه MWS که در مجموع حدود ۴۰۰۰ کیلومتر امتداد دارد، توسط سلسلههای مختلفی مانند خاندان جین (۱۱۱۵ تا ۱۲۳۴ میلادی) ساخته شده است؛ امپراتوریای که شامل شمال چین و بخشهایی از آسیای درونی میشد. اگرچه به نظر میرسید این محوطه از دیوارهای سنگی ضخیم تشکیل شده، اما باستانشناسان دریافتند که در واقع با یک خندق کمعمق در کنار یک تل خاکی روبهرو هستند.
چنین خندقی بدون شک توانایی مقابله با ارتشی مهاجم را نداشته است — اما ممکن است برای هدایت افراد به سمت دروازهها و بهعنوان نمادی از قدرت و کنترل سلسله جین کاربرد داشته باشد. دژهایی که در طول این مانع ساخته شده بودند، امکان نظارت بر عبور و مرور افراد، حیوانات و کالاها را برای نگهبانان فراهم میکردند. به عبارت دیگر، پژوهشگران معتقدند که ساخت قوس مغولستان بیشتر برای اعمال کنترل مرزی و ساماندهی عبور و مرور بود، نه دفاع مستقیم از سرحدات.
به رهبری شلاخ-لاوی، باستانشناسان همچنین سکههایی از دوره سلسله سونگ (۹۶۰ تا ۱۲۷۹ میلادی)، اشیای آهنی، و سکویی سنگی یافتند که بهعنوان اجاق و بستر خواب گرم استفاده میشده است. وی توضیح داد: «سرمایهگذاری قابل توجه در ساخت دیوارهای محوطه و همچنین ساختمانهای درون آن نشان میدهد که این مکان بهصورت دائمی مورد استفاده قرار میگرفته است.» او و همکارانش یافتههای خود را امروز در نشریه Antiquity منتشر کردند. این یافتهها حاکی از آن است که سلسلههای سازنده MWS نهتنها به نمایش قدرت اهمیت میدادند، بلکه زیرساختهایی ایجاد میکردند که مسیر تجارت را نیز تسهیل میکرد.
در آینده، تحقیقات بیشتر ممکن است به شناخت بهتر کسانی بینجامد که صدها سال پیش در این مرز یخزده تردد میکردند. شلاخ-لاوی در پایان گفت:
«تحلیل نمونههایی که از این محوطه جمعآوری شدهاند، به ما کمک خواهد کرد تا منابع مورد استفاده ساکنان این دژ، رژیم غذایی آنها و شیوه زندگیشان را بهتر درک کنیم.»