ممکن است واقعاً چیزی پشت ایدهی «افسردگی تابستانی» وجود داشته باشد — حداقل برای پسرها. یک مطالعه نشان داده است که مردانی که در تابستان به دنیا آمدهاند، نسبت به مردانی که در فصول دیگر متولد شدهاند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند.
این تحقیق توسط پژوهشگرانی از دانشگاه پلیتکنیک کوانتلن در بریتیش کلمبیا، کانادا انجام شد و یک نظرسنجی بینالمللی از بزرگسالان بود. آنها دریافتند که مردان — اما نه زنان — اگر در تابستان متولد شده باشند، بیشتر در سنین بالاتر علائم افسردگی را تجربه میکنند. نویسندگان مقاله میگویند که این یافتهها نشان میدهد مادران در دوران بارداری در معرض عواملی محیطی قرار میگیرند که در طول سال تغییر میکنند — از جمله میزان نور خورشید.
میکائل موکونن، نویسندهی اصلی مطالعه، میگوید ایدهی اولیهی این تحقیق از یک گفتوگوی ساده در مهمانی الهام گرفته شد:
«جرقهی اولیهی این تحقیق زمانی زده شد که کسی از من پرسید آیا به طالعبینی اعتقاد دارم یا نه. این سؤال باعث شد به این فکر بیفتم که شاید تولد افراد واقعاً میتواند از نظر بیولوژیکی با ویژگیهای روانی یا فیزیولوژیکی آنها مرتبط باشد.»
پزشکان مدتهاست میدانند که فصلها میتوانند بر سلامت روان فعلی ما تأثیر بگذارند — مثال آشکار آن اختلال عاطفی فصلی است، نوعی افسردگی که معمولاً در زمستان بروز میکند (البته نوع تابستانی آن هم وجود دارد). اما به گفتهی موکونن، تاکنون تحقیقات کمی دربارهی ارتباط بین زمان تولد و سلامت روان انجام شده است.
او و تیمش از ۳۰۳ بزرگسال نظرسنجی آنلاین بهعمل آوردند. شرکتکنندگان اطلاعاتی از قبیل سن خود را وارد کردند و به دو پرسشنامه رایج برای ارزیابی سطح اضطراب و افسردگی پاسخ دادند. پس از کنترل متغیرهایی مانند سن و درآمد، پژوهشگران دریافتند مردانی که در تابستان متولد شدهاند (یعنی کسانی که جنس زیستی آنها مذکر بوده)، بهطور قابلتوجهی بیشتر از مردان متولد در فصول دیگر علائم افسردگی را گزارش کردند. نتایج این مطالعه چهارشنبه گذشته در ژورنال PLOS Mental Health منتشر شد.
البته این نوع مطالعات صرفاً میتوانند همبستگی بین دو متغیر (در این مورد، فصل تولد و افسردگی) را نشان دهند، نه اینکه اثبات کنند تولد در تابستان واقعاً باعث ایجاد افسردگی در مردان میشود. پژوهشگران همچنین اذعان کردهاند که دادههای این مطالعه تنها در یک بازهی زمانی دو ماهه در اوایل سال ۲۰۲۴ جمعآوری شدهاند؛ بنابراین ممکن است نوسانات نمرات افسردگی و اضطراب افراد را بهدرستی ثبت نکرده باشند. علاوه بر این، گرچه برخی از شرکتکنندگان از کشورهای مختلف بودند، بخش قابلتوجهی از آنها دانشجوی دانشگاه بودند. پس میتوان گفت این مطالعه هنوز کامل و جامع نیست.
بهوضوح، مطالعات بیشتری لازم است تا این یافتهی اولیه تکرار و توسعه داده شود. همچنین این سؤال مهم و پیچیده هنوز بیپاسخ مانده است که چرا تولد در تابستان فقط برای مردان — و نه زنان — تأثیر منفی دارد.
موکونن اشاره میکند که فصلی بودن همیشه نقش مهمی در بقای گونهها ایفا کرده است. با اینکه انسان امروزی تا حد زیادی از شرایط سخت طبیعت در امان است، تغییرات فصلی همچنان میتوانند تأثیراتی نامحسوس بر رشد جنین در رحم مادر داشته باشند.
او میگوید: «من فکر میکنم این موضوع احتمالاً به شرایط محیطی مادر در دوران بارداری مرتبط است. شرایطی مثل دما و میزان نور خورشید — این عوامل چگونه در طول سال تغییر میکنند؟»