جان ال. یانگ، که اغلب به عنوان یکی از قهرمانان ناشناخته عصر دیجیتال شناخته میشود و از بنیانگذاران پلتفرم پیشگام شفافسازی "کریپتوم" بود، در تاریخ ۲۸ مارس در نیویورک سیتی درگذشت. مرگ او، در گمنامی نسبی، تضادی آشکار با افشاگریهای پرطنینی دارد که کار پیشگامانهاش را تعریف میکردند.
در تاریخ ۴ ژوئن، مرگ او به طور بیسروصدا توسط نشریه حرفهای معماران Archinect تأیید شد:
«جان ال. یانگ، معمار و یکی از بنیانگذاران (به همراه همسرش دبورا ناتسیوس) کریپتوم، در ماه مارس درگذشت»، این نشریه نوشت، اما جزئیات بیشتری ارائه نکرد. به گزارش نیویورک تایمز، او در یک مرکز توانبخشی در منهتن درگذشت.
دههها پیش از آنکه جهان با مفهوم افشاگریهای دیجیتال سازمانیافته آشنا شود، یانگ از نخستین کسانی بود که ظرفیت عمیق اینترنت نوظهور را درک کرد. او پیشبینی کرد که این فناوری میتواند برای انتشار اسناد محرمانه دولتی به صورت آنلاین به کار رود و به این ترتیب شهروندان را به اطلاعات مجهز کرده و قدرتمندان را در برابر اعمالشان پاسخگو نگه دارد.
از ژوئن ۱۹۹۶ — یک دهه کامل پیش از ظهور ویکیلیکس — کریپتوم به طور بیوقفه دهها هزار سند را منتشر کرده است؛ «اسنادی که توسط دولتهای سراسر جهان ممنوع شدهاند، بهویژه اسنادی مرتبط با آزادی بیان، حریم خصوصی و رمزنگاری»، همانطور که بنیانگذاران سایت با دقت یادآوری کردهاند. یانگ کریپتوم را بنیان نهاد؛ سایتی که او با محبت از آن به عنوان یک «کتابخانه عمومی رایگان» یاد میکرد و آن را پیشدرآمدی حقیقی برای ویکیلیکس ساخت؛ سایتی که بیباکانه اسناد خام دولتی، چه محرمانه و چه غیرمحرمانه، را منتشر میکرد.
از عکسهای تیم حفاظت نزدیک باراک اوباما گرفته تا متن کامل تدابیر امنیتی وزارت دفاع آمریکا و طرحهای دقیق تأسیسات حساس — اینها افشاگریهای کریپتوم بودند، نه ویکیلیکس.
در یک لحظه سرنوشتساز در سال ۲۰۱۱، کریپتوم با انتشار نسخه کامل و بدون سانسور از ۲۵۱ هزار کابل دیپلماتیک آمریکا که ویکیلیکس در سال ۲۰۱۰ بهدست آورده بود، در صدر اخبار جهانی قرار گرفت. تا آن زمان، ویکیلیکس و شرکای رسانهایاش تنها چند هزار سند از این مجموعه را منتشر کرده بودند و اطلاعات حساس، مانند نامها و اطلاعات تماس افراد آسیبپذیر، را با دقت سانسور کرده بودند.
منتقدان و دولت ایالات متحده در آن زمان شدیداً استدلال کردند که انتشار بدون سانسور این اسناد توسط کریپتوم میتواند منابع ذکرشده در اسناد را — بهویژه خبرچینهایی که برای سفارتهای آمریکا در رژیمهای استبدادی یا مناطق جنگی کار میکردند — به خطر بیندازد.
با وجود اینکه ویکیلیکس رقیب مستقیم کریپتوم در حوزه شفافیت بود، یانگ در جریان مقابله طولانیمدت جولیان آسانژ با دولت آمریکا، بهویژه در سال ۲۰۲۰، از او بهشدت دفاع کرد. مقامات آمریکایی بهدنبال استرداد آسانژ بودند و او را به جرائمی همسنگ خیانت متهم کردند. یانگ این اقدامات را آزار سیاسی دانسته و بیپروا دولت آمریکا را به چالش کشید تا او را نیز تحت پیگرد قرار دهند.
او در بیانیهای جسورانه در سال ۲۰۲۰ خطاب به وزارت دادگستری گفت: «من در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۱۱، نسخه بدون سانسور کابلهای دیپلماتیک را در آدرس https://cryptome.org/z/z.7z منتشر کردم و این انتشار همچنان در دسترس است. از زمان انتشار این اسناد، هیچ مقام قضایی ایالات متحده به من اطلاع نداده که این اقدام غیرقانونی است یا به نوعی جرم محسوب میشود یا در ارتکاب جرمی نقش دارد، و همچنین هیچگاه از من نخواستهاند این اسناد را حذف کنم.»
سایت کریپتوم با طراحی سادهاش، به اسناد میزبانیشده و همچنین مقالات خارجی پیوند میدهد. یانگ، معمار نیویورکی که مدیریت سایت را نیز برعهده داشت، خود را با فروتنی یک «افشاگر آماتور» توصیف میکرد، متفاوت از کسانی که «هدف والاتری» دارند. شاید همین فروتنی باعث تمایز او شده بود؛ وقتی خود جولیان آسانژ از او خواست تا نقش فعالی در ویکیلیکس ایفا کند، یانگ محترمانه نپذیرفت.
میتوان با اطمینان گفت که یانگ مورد علاقه نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده نبود؛ چراکه او مکرراً اسناد فوقالعاده حساس — از جمله فهرست نام عوامل اطلاعاتی — را منتشر میکرد. سایت پیشگام او نیز به طور پیوسته تحت نظارت بود و روزانه «چندین بار» توسط رباتهای کامپیوتری مورد حمله قرار میگرفت؛ حملاتی که بهخوبی نشان میداد افشای اسرار برای برخی چه تهدیدی به شمار میرفت.
یانگ، فعال چپگرا و فارغالتحصیل دانشگاه کلمبیا، از همسرش (ناتسیوس) و سه فرزند از ازدواج اولش به جا مانده است.